A SOMBRA DO BURACO NEGRO SUPERMASIVO M87* CAMBALEA

En abril do ano pasado, o mundo quedou atónito ao contemplar a primeira imaxe dun buraco negro da historia. Ou, máis concretamente, a silueta da súa ominosa sombra rodeada por un brillante anel de materia incandescente e alaranxada. O monstro, a 55 millóns de anos luz da Terra, era o buraco negro supermasivo M87*, cunha masa equivalente á de 7.000 millóns de soles e situado no centro dunha galaxia de idéntico nome. A fazaña científica conseguiuse tras longos anos de esforzos de centenares de investigadores da colaboración internacional que opera o Event Horizon Telescope (EHT), un telescopio virtual case do tamaño da Terra formado por unha rede de potentes radiotelescopios repartidos en varios continentes.

Agora, a análise de datos non publicados de observacións de M87* realizadas entre 2009 e 2013 polos científicos do EHT revelou que a sombra do xigantesco buraco negro estase a cambalear, e virou de forma significativa durante os dez últimos anos. Os resultados completos deste traballo acábanse de publicar en The Astrophysical Journal.

A animación mostra un ano completo de evolución de M87* segundo as simulacións informáticas / G. Wong, B. Prather, cap. Gammie, M. Wielgus/colaboración EHT

Os datos, con todo, tamén revelan que o colosal buraco negro ocultaba unha sorpresa: o brillante anel que vira ao seu ao redor cambaléase, e iso é unha gran noticia para os investigadores. Por primeira vez, en efecto, poderá estudarse a estrutura dinámica do fluxo de acreción do buraco negro. E é precisamente esa rexión a que ten a clave para comprender por que moitos buracos negros lanzan polos seus polos grandes chorros de enerxía case á velocidade da luz.

Eses chorros de partículas a toda velocidade resultan á súa vez de vital importancia para comprender como se relaciona o buraco negro coa súa galaxia anfitrioa. Pero volvamos ao brillante anel de acreción.

O gas que se achega e cae cara a un buraco negro quéntase ata alcanzar unha temperatura de miles de millóns de graos, ionízase e vólvese turbulento debido á presenza de fortes campos magnéticos. E esa turbulencia é a que, precisamente, fai que a aparencia do buraco negro varíe co tempo.

A investigación, pois resulta do máximo interese, xa que o fluxo de acreción contén materia que se achega o suficiente ao buraco negro como para permitir aos científicos observar os efectos dunha gravidade extrema e, nalgunhas circunstancias, poñer a proba as predicións da relatividade xeral. Algo que os investigadores fixeron neste estudo.

A análise continuada que permiten as observacións pasadas e as que levarán a cabo no futuro conducirá a unha mellor comprensión das propiedades dinámicas de M87* e dos buracos negros en xeral.

FONTE: J. Manuel Nieves/abc.es/ciencia