NANOFULGURACIÓNS DO SOL

O recadro vermello mostra un nanojet na coroa solar captado polo satélite IRIS

Cando o astrofísico Patrick Antolin viu por primeira vez unhas explosións diminutas con forma de jet na coroa do Sol non tiña idea do que significaban. Non sabía que esas observacións determinarían o rumbo do seu traballo  investigador, nin tampouco que abrirían a porta para resolver o principal misterio da nosa estrela. “As imaxes impactáronme. A miña intuición dicíame que eran importantes, pero nese momento non podía dedicarme a estudalas. Gardei as fotografías no meu escritorio e enchéronse de po por tres anos”, conta Antolin, autor principal dunha investigación publicada recentemente en Nature Astronomy que proba por primeira vez a existencia de nanofulguracións e axuda a explicar por que a coroa solar é miles de veces máis quente que a súa superficie.

As observacións coas que traballou Antolin foron feitas en 2014 durante unha revisión do catálogo do satélite IRIS, pero só púidoas analizar con detemento ata 2017, cando a súa xefa do posdoctorado en Reino Unido deulle a liberdade para dedicarse de cheo á investigación. Na serie de imaxes que reconstruíu Antolin alcánzanse a ver por primeira vez na historia tres etapas claras de como a enerxía magnética convértese en enerxía térmica e quenta a coroa solar. Primeiro vese un pedaciño da coroa que está frío, a unha temperatura aproximada de 60.000 graos centígrados. Despois obsérvanse diminutas explosións que liberan enerxía, bautizadas por Antolin como  nanojets polo seu parecido cos avións de alta velocidade, e coñecidas no mundo da física como nanofulguracións. E finalmente pódese comprobar como ese mesmo fragmento da coroa que ao principio estaba frío quéntase a millóns de graos.

O investigador colombo francés de 41 anos recoñece que estes eventos son moi esporádicos e ocorren a niveis moi pequenos. "Necesítase unha sorte incrible para que o satélite estea a apuntar a ese lugar exacto, no momento preciso”, di Antolin. As análises das imaxes permitiron esclarecer que o estalido de cada nanojet dura menos de 10 segundos, ten unha velocidade de 700.000 quilómetros por hora, e a enerxía que se libera en cada pequena explosión é equivalente á de 2.000 bombas nucleares como as de Hiroshima. “O que observamos foi unha especie de efecto avalancha no que ao principio había un grupiño de nanojets estalando e logo expandíronse por todo o bucle magnético que se alcanza a observar polo satélite. En total observamos 150 micro estoures producidas en 10 minutos”, conclúe  Antolin.

Os  astrofísicos levan máis de oito décadas tratando de entender por que a coroa solar é miles de veces máis quente que a superficie se está máis lonxe do núcleo do Sol onde se produce a calor. O problema é apaixonante porque é dos poucos fenómenos naturais que é antiintuitivo e en aparencia escápase da lóxica coa que entendemos o mundo. O centro do sol está máis ou menos a 15 millóns de graos centígrados e a súa superficie ten unha temperatura de só 6.000 graos. Ata aí todo normal; mentres máis lonxe estamos da fonte de enerxía, a temperatura é máis baixa. O enigma dáse porque a coroa solar, que está centos de miles de quilómetros máis lonxe do núcleo que a superficie, volve quentarse case ata os cinco millóns de graos.

FONTE: Juan Miguel Hernández Bonilla/elpais.es/ciencia