A TEA DE ARAÑA CÓSMICA

Imaxe óptica do sistema Abell 3391/95 / Reiprich et al., Astronomy & Astrophysics

Non deixa de resultar asombroso que, en certo xeito, o mapa a gran escala do Universo parézase a un de estradas. Enormes e bulliciosos núcleos repletos de galaxias brillan nos cruces de longas autoestradas siderais, como inmensas cidades iluminadas unidas por unha complexa rede de camiños de gas, máis aló dos cales só existe a escuridade do espazo.

É o que se denominou a «tea de araña cósmica», e os astrónomos cren que se trata dun vestixio do Universo temperán, cando inmensas nubes de gas fóronse facendo cada vez máis densas debido á súa propia gravidade e a medida que ían atraendo máis e máis materia cara a elas. Hoxe en día, eses cúmulos de galaxias (as «cidades» iluminadas no mapa) son as maiores estruturas coñecidas en todo o Universo, cada unha delas formada por centos, ou miles, de galaxias individuais e billóns de estrelas.

Os cúmulos galácticos, loxicamente, resultan bastante fáciles de ver cos telescopios. Pero as longas e delgadas «estradas» que os unen, tenues filamentos de gas, son moito máis difíciles de detectar. E iso é precisamente o que conseguiu un equipo internacional de astrónomos utilizando un poderoso telescopio de raios X: tomar unha das imaxes máis claras que existen dun deses filamentos, ou polo menos dun dos fragmentos máis longos que se coñecen ata o de agora. O logro acábase de publicar en Astronomy & Astrophysics.

No seu estudo, os investigadores centráronse nun obxecto denominado A 3391/95, un grupo de tres cúmulos de galaxias situados a uns 700 millóns de anos luz da Terra. Utilizando o telescopio de raios X eROSITA, o equipo non só viu os tres cúmulos individuais, senón tamén o xigantesco filamento de gas que os conecta, duns 50 millóns de anos luz de lonxitude. O maior xamais capturado nunha imaxe.

A pesar de que son tenues en comparación da brillante masa dos cúmulos de galaxias, crese que os filamentos conteñen unha boa parte da materia ordinaria (nada que ver coa materia escura) do Universo. Os astrónomos, en efecto, calcularon que todas as galaxias que existen no cosmos só representan ao redor do 40% do total da materia bariónica que existe. E crese que o resto reside, precisamente, no interior dos filamentos ou «estradas» que unen os cúmulos de galaxias, aínda que ata o de agora resultou difícil demostralo con probas concretas. A razón é que, no interior deses camiños, o gas está tan diluído (unhas 10 partículas por metro cúbico, moito menos que o mellor baleiro que é posible crear na Terra), que conseguir imaxes claras deles resultou case imposible.

Grazas a este traballo, os astrónomos poderán, por fin, calcular a súa masa e descubrir se realmente conteñen toda a materia que lles faltaba.

FONTE: José M. Nieves/abc.es/ciencia