O METEORITO QUE MATOU AOS DINOSAUROS CREOU TAMÉN AS SELVAS TROPICAIS

Na imaxe, algunhas das miles de follas e sementes fósiles do Cretáceo analizadas para esta investigación / Carvalho et al/Science 2021

Ata o de agora ninguén levara a cabo un traballo como iste. Unha análise extensa e pormenorizada de miles de grans de pole e follas fosilizadas en Sudamérica fai decenas de millóns de anos, xusto ao final do Cretáceo e apenas algo despois de que o impacto dun gran asteroide de 10 km de diámetro condenase para sempre aos dinosauros e ao 75% do resto das especies vivas do noso planeta.

Unha boa parte dos estudos sobre aquel gran episodio de extinción, en efecto, dedicáronse ata o momento para describir con todo luxo de detalles como se produciu ese impacto e que consecuencias tivo exactamente para as formas de vida entón existentes. Pero moi poucos se dedicaron a pescudar o que veu despois. Porque a vida, certamente mermada pola catástrofe, continuou. E se a Terra é tal e como hoxe vémola é, tamén, porque aquel asteroide existiu.

Agora, un extenso equipo composto por decenas de investigadores de universidades e institucións de varios países, entre eles Carlos Jaramillo, da Universidade de Salamanca, acaba de publicar en Science un detallado estudo levado a cabo baixo un enfoque totalmente novo. Os investigadores, de feito, atoparon que o catastrófico impacto do asteroide, ademais de sementar un rastro de destrución, tivo o importante papel de reestruturar drasticamente a natureza mesma dos bosques tropicais, establecendo así o escenario evolutivo adecuado para que esas zonas se converteran no que son hoxe: selvas tropicais, un dos ecosistemas máis diversos de cuantos existen na Terra.

Ata o de agora, en efecto, e a pesar de que son ben coñecidas as desastrosas consecuencias do asteroide sobre os ecosistemas terrestres e mariños de todo o mundo, os seus efectos a longo prazo sobre os bosques tropicais seguían sendo un completo misterio.

A razón dese descoñecemento débese en gran parte á escasa exploración paleobotánica levada a cabo ata a data na rexión, que só agora empeza a proporcionar os datos necesarios para responder á pregunta. Baixo a dirección de Mónica Carvalho, primeira asinante do estudo, os investigadores utilizaron numerosas mostras de pole fósil e follas recuperadas de Colombia para caracterizar, por primeira vez, como o impacto cambiou os bosques tropicais de América do Sur.

O que acharon foi unha longa serie de cambios a gran escala, tanto na composición de especies como na estrutura mesma dos bosques. Segundo os novos achados, as selvas tropicais do Cretáceo tardío caracterizáronse polos seus ambientes "abertos". Con todo, a diversidade de plantas diminuíu en aproximadamente un 45% no límite Cretáceo-Paleoxeno (cando caeu o meteorito) e as extincións sucedéronse de forma xeneralizada, particularmente entre as plantas con sementes.

Os bosques tardaron preto de seis millóns de anos en recuperarse e, mentres, as anxiospermas, as plantas con flores, conseguiron dominar amplamente a contorna.

Esa transición foi, precisamente, a que levou aos bosques para ter unha estrutura máis "pechada", e á distribución en capas da biodiversidade vexetal que define as selvas tropicais modernas. No seu estudo, os investigadores demostran que a recuperación e os duradeiros efectos do impacto que matou os dinosauros foron moi variables, e que dependían en gran medida da proximidade ao cráter e das condicións climáticas locais.

Así, e dun modo análogo a como a desaparición dos dinosauros fixo posible que os pequenos mamíferos da época saísen dos seus tobos e prosperasen ata converterse no que son hoxe,  incluídos os humanos, aqueles cambios profundos e devastadores nos bosques crearon, ao mesmo tempo, as condicións necesarias para o desenvolvemento das selvas tropicais, as maiores reservas de vida e biodiversidade que existen hoxe sobre o planeta.

FONTE: J. Manuel Nieves/abc.es/ciencia