ENCELADO DISPÓN DE TODO O NECESARIO PARA A VIDA

Hai xa moito tempo que os astrónomos teñen a vista posta en Encélado, unha das lúas máis enigmáticas de Saturno. Anos de estudo e de sobrevoos de varias misións espaciais (desde a Voyager, nos anos 70, á máis recente Cassini) revelaron un mundo xeado,  xeolóxicamente activo e totalmente cuberto por unha grosa capa de xeo. Pero non só iso. Encélado, que cos seus preto de 500 km de diámetro é a sexta maior lúa de Saturno, esconde baixo esa capa xeada un océano de auga líquida. Un océano global e que se mantén relativamente quente debido á máis que probable presenza de fontes hidrotermais, similares ás que existen nos fondos oceánicos da Terra.

Aínda por riba, en 2017 a NASA anunciou que a análise do vapor de auga que os potentes géyseres da superficie do satélite expulsan ao espazo revelara a presenza de hidróxeno molecular (H₂), unha fonte potencial de alimento para numerosos tipos de microorganismos. Por todo iso, Encelado considérase como un dos lugares máis prometedores do Sistema Solar á hora de albergar vida.

Agora, nun novo traballo capitaneado por Christine Ray, do Departamento de Física e Astronomía da Universidade de Texas, e recentemente publicado en Science Direct, un equipo multidisciplinar de investigadores aplicou unha serie de novos modelos para comprender mellor a química de Encélado. E os resultados mostran que o océano subterráneo pode conter substancias químicas capaces de dar sustento a unha diversa comunidade de organismos viventes.

"A detección de hidróxeno molecular (nos géyseres de Encelado) indica que no seu océano hai enerxía libre dispoñible -afirma Ray-. Na Terra, as criaturas aeróbicas, que respiran osíxeno, consomen enerxía de materia orgánica como glicosa e osíxeno para crear dióxido de carbono e auga. Os microbios anaeróbicos (os que non respiran osíxeno) poden metabolizar o hidróxeno para crear metano. Toda a vida pode destilarse en reaccións químicas similares asociadas a un desequilibrio entre os compostos oxidantes e redutores".

O devandito desequilibrio, explican os autores do estudo, crea un gradente de enerxía potencial no que, grazas aos procesos de redución e oxidación, transfírense electróns entre especies químicas, a maioría das veces cunha especie sometida a oxidación e a outra a redución. Trátase de procesos vitais para moitas funcións básicas da vida, incluídas a fotosíntese e a respiración.

Por exemplo, o hidróxeno é unha fonte de enerxía química que dá sustento aos  microbios anaeróbicos que viven nos océanos terrestres, preto das fontes hidrotermais. No fondo dos nosos océanos, en efecto, as chemineas hidrotermais emiten fluídos quentes, ricos en enerxía e cargados de minerais que permiten prosperar a ecosistemas únicos, repletos de criaturas inusuais. E varias investigacións anteriores xa atoparon evidencia de chemineas hidrotermais e desequilibrio químico en Encélado, o que apunta claramente a condicións habitables.

"Preguntámonos se tamén outros tipos de roteiro  metabólicas poderían proporcionar fontes de enerxía no océano de Encélado -asegura a investigadora-. Pero como iso requiriría dun conxunto diferente de oxidantes que aínda non detectamos nos géyseres, construímos un modelo químico para determinar se as condicións tanto na auga como no fondo rochoso do océano serían capaces de apoiar estes procesos químicos".

Por exemplo, os investigadores analizaron como a radiación ionizante que procede do espazo podería crear oxidantes, e como a xeoquímica abiótica do propio océano e do seu núcleo rochoso podería contribuír aos desequilibrios químicos necesarios para que teñan lugar os procesos metabólicos.

"Comparamos as nosas estimacións de enerxía dispoñible cos ecosistemas da Terra -prosegue a investigadora- e determinamos que, en xeral, os nosos valores de metabolismo aeróbico e anaeróbico cumpren, e mesmo superan, os requisitos mínimos. Estes resultados indican que a produción de oxidantes e a química da oxidación poderían contribuír a manter formas de vida e unha comunidade microbiana metabólicamente diversa en Encélado".

Unha vez identificadas as posibles fontes de alimentos na lúa de Saturno, a seguinte cuestión é a de pescudar cal é exactamente a natureza dos compostos orgánicos complexos que poderían xurdir do océano. Para iso, unha futura misión espacial debería voar a través das columnas de vapor dos géyseres de Encélado e poñer así a proba as predicións desta investigación sobre a abundancia de compostos oxidados. Se é así, cabería a posibilidade de que nesa lúa de Saturno existan estrañas formas de vida capaces de aproveitar esas fontes de enerxía.

FONTE: José Manuel Nieves/abc.es/ciencia                    Imaxe: muyinteresante.es