OS TARDÍGRADOS SOBREVIVEN INCLUSO A UN DISPARO, PERO NON A UN ACCIDENTE LUNAR

Os tardígrados atópanse a miúdo en musgos, onde comen células vexetais ou pequenos invertebrados.

Os tardígrados, tamén chamados osos de auga, son uns seres microscópicos capaces de sobrevivir a case todo: conxelación, auga fervendo, inanición durante décadas. Incluso un disparo. Pero unha viaxe entre planetas que acabe en accidente son palabras maiores mesmo para estes seres diminutos, de quen se di mesmo que poderían herdar a Terra en caso de extinción masiva, dada a súa asombrosa resistencia. Un estudo someteu a uns osos de auga a unha proba de lume real: disparalos a velocidades altísimas e comprobar se soportaban o golpe.

A pregunta non era teórica: hai dous anos, un millonario estadounidense decidiu embarcar unha poboación de miles de tardígrados nunha sonda israelí que acabou estrelándose na lúa. Os tardígrados, que non chegan a medir medio milímetro, enviáronse nun estado de deshidratación nos que permanecen case mortos, a un ritmo metabólico do 0,01% do normal. Alí quedaron tras o accidente, sen plans de tratar de rescatalos nin observar se se poden  rehidratar e resucitar tras o impacto. O asunto foi un pequeno escándalo, outra mostra dos perigos de contaminación biolóxica do sistema solar pola neglixencia dos novos actores espaciais. Pero a científica madrileña Alejandra Traspas, que estaba a escribir a súa proposta de tese do máster na Universidade de Kent, preguntouse que sería deles tras ese accidente: “Pensei: PobreciÑos, sobrevivirían?”, explica por teléfono.

Deste xeito deseñou un experimento para disparar ás brutais velocidades do impacto lunar a estes osos, que adoitan vivir en condicións de humidade. Colocaron un obxectivo de area nunha cámara sen carga para simular as condicións espaciais e do golpe sobre a superficie dun planeta rochoso. E dispararon contra el os osos de auga en grupiños de dous ou tres cun “megacañón duns tres metros”, explica Traspas, meténdolles conxelados nos proxectís, nese estado de hibernación inducido. As probas comezaron a finais do 2019 e, salvo unha freada, continuaron durante as restricións provocadas pola pandemia. 

O resultado, publicado na revista Astrobiology, volve lembrarnos a extraordinaria capacidade de resistencia dos tardígrados, pero conleva malas noticias para os que se converteron en astronautas lunares. Cando os dispararon a xigantescas velocidades, por encima da aceleración dun disparo con pistola, os osos resistían o impacto e lograban recuperarse do estado de conxelación, aínda que máis amodo que o grupo de control (outros osos que hibernaron para comparar o seu comportamento cos disparados). A case 1 km/s, os tardígrados sobrevivían. Pero por encima dese limiar, os animaliños desintegrábanse. E iso é o que lle sucederá aos viaxeiros lunares. “Podemos confirmar que non sobreviviron”, explica a astrobióloga, “porque a velocidade do impacto coa Lúa non foi tan alta, pero a presión do choque, polo material da nave, é tan alta que é imposible que o resistan”.

Traspas, que agora realiza o seu doutoramento na Universidade Queen Mary de Londres, vai continuar disparando tardígrados para resolver unha pregunta que xurdiu durante o estudo. Os tardígrados que sobrevivían a estes impactos deixaron de reproducirse e descoñecen o motivo. “Imos repetir os experimentos, pero con análise xenética, para ver se se trata de selección natural, tensión ou se hai dano xenético”, sinala a astrobióloga.

Máis aló da resistencia anecdótica destes osos de auga ao chocar contra a Luna, o traballo de Traspas ten unha lectura transcendental para entender a orixe da vida. Para explicar a aparición de seres vivos, existe a hipótese de que a vida existe no universo e viaxa sobre asteroides e outros corpos celestes ata atoparse con planetas como a Terra. Pero os datos de Traspas poñen pegas a esta idea se o impacto pode ser tan destrutivo mesmo para seres tan diminutos. “A posibilidade complícase, pero non é imposible. Hai que ter en conta o ángulo do impacto e outras condicións”. Os cálculos do seu estudo permiten imaxinar transferencia de microorganismos entre a Terra e a Lúa ou entre Marte e o seu satélite Fobos. E abren unha porta moi interesante para a procura de vida en Encélado, unha lúa de Saturno na que se sospeita que poida haber organismos habitando os seus océanos. Unha nave que cruzamento a gran velocidade uno das súas géiseres quilométricos podería recoller mostras sen que o impacto fose fatal.

FONTE: Javier Salas/elpais.com/ciencia