MÓVESE A VÍA LÁCTEA COMA UNHA BUXAINA?

Representación gráfica do alabeo do disco da Vía Láctea precesando. Non se inclúe no vídeo o movemento de rotación da Galaxia, só represéntase o movemento de  precesión con respecto á mesma / Gabriel Pérez Díaz, SMM (IAC).

A Vía Láctea é unha galaxia espiral, o que significa que consta entre outros compoñentes dun disco de estrelas, gas e po onde se atopan inmersos os brazos espirais. Inicialmente supúxose que o disco era totalmente plano, pero xa se sabe desde hai algunhas décadas que a parte máis externa desta rexión posúe unhas distorsións, é o que se coñece como "alabeo": nunha dirección está retorcido cara arriba, e na oposta, cara abaixo.

As estrelas, o gas e o po alabeados están, por tanto, noutro plano diferente ao da parte extensa central do disco, e o eixo perpendicular aos novos planos define o seu eixo de rotación.

En 2020, unha investigación anunciou a detección da precesión (movemento como o que dunha buxaina) do alabeo do disco da Vía Láctea, é dicir, que a deformación que presenta esta rexión máis externa da nosa galaxia non se atopa estática, senón que, do mesmo xeito que un peón que vira sobre si mesmo, a orientación do seu eixo de rotación tamén cambia co tempo.

Ademais, os investigadores atoparon que esta é máis rápida do que predín as teorías: un ciclo cada 600-700 millóns de anos, unhas tres veces o tempo que tarda o Sol en rotar ao redor do centro da Vía Láctea.

A precesión non é un fenómeno único da Vía Láctea, senón que tamén lle sucede ao noso planeta. Ademais do movemento de translación anual da Terra ao redor do Sol e o movemento de rotación de algo menos de 24 horas, o eixo da Terra  precesa e faio cunha periodicidade duns 26.000 anos, o que quere dicir que a estrela polar non sempre estivo preto do polo norte celeste, xa que hai 14.000 anos estaba preto da estrela Vega.

Agora, un traballo realizado por Žofia Chrobáková e Martín López Corredoira, do Instituto de Astrofísica de Canarias e a Universidade da Lagoa, tivo en conta a variación da amplitude do alabeo coa idade das estrelas. O estudo, publicado en The Astrophysical Journal, conclúe que utilizando o alabeo das estrelas vellas, cuxas velocidades son medidas, podería dar como resultado que a precesión desaparecese ou fose máis lenta do que actualmente se cre.

Para chegar a este resultado, os investigadores fixeron uso dos datos da misión Gaia da Axencia Espacial Europea (ESA), analizando posicións e velocidades de centenares de millóns de estrelas do disco externo.

"Non se tivo en conta en traballos anteriores que o alabeo das estrelas cunhas poucas decenas de millóns de anos de idade, como as Cefeidas, é moito maior que o alabeo para as estrelas visibles coa misión Gaia, que teñen miles de millóns de anos", explica Chrobáková.

"Isto non significa que o alabeo non precese en absoluto, podería facelo, pero moito máis lentamente, e probablemente non sexamos capaces de medir con precisión ese movemento ata que non posuamos mellores dato", conclúe López Corredoira.

FONTE: SINC/abc.es/ciencia