O HOME QUE NON QUERÍA QUE O EVEREST LEVASE O SEU NOME

 

“Everest” é unha palabra reconocible para unha gran parte da humanidade. É fácil de lembrar e ten unha pronuncia sinxela e común nas principais linguas, o cal parecería expresamente elixido para un fito xeográfico tan prominente en todos os sentidos. Con todo, houbo alguén que non estaba de acordo en que o monte máis alto da Terra levase este nome. E non era outro que o británico Sir George Everest, precisamente aquel cuxo apelido foi elixido para designar o teito do mundo.

George Everest foi un dedicado agrimensor na India / Wikimedia

 Aínda que na idade dourada da exploración era frecuente que os expedicionarios deixasen os seus propios nomes nalgún dos lugares que visitaban, este non é un deses casos; de feito, George Everest (4 de xullo de 1790 – 1 de decembro de 1866) nunca chegou a ver cos seus propios ollos o monte que levaría o seu nome. Aínda que sen dúbida non lle faltaron méritos para deixar pegada na historia da xeografía, a súa non foi a historia romántica do explorador, senón a máis técnica e calada do agrimensor.

De familia arraigada no barrio londiniense de Greenwich, Everest afastouse das súas raíces aos 16 anos para exercer a súa carreira militar na India. A súa facilidade para as matemáticas e a astronomía pronto levárono a asumir funcións de agrimensura, ata que en 1818 foi requirido como axudante principal por William Lambton, o director do Gran Proxecto de Topografía Trigonométrica.

Desde 1802 esta iniciativa tiña por obxecto executar unha medición precisa de todo o subcontinente indio, e Everest foi asignado a unha tarefa moi coidadosa: continuar a medición dun arco de meridiano desde a punta meridional da península ata Nepal, ao longo duns 2.400 km. A dedicación de Everest foi recompensada co nomeamento como superintendente do proxecto á morte de Lambton en 1823 e desde 1830 co cargo de Agrimensor Xeral da India, que desempeñou ata o seu retiro en 1843.

Quizá o máis notorio dos seus anos de traballo de campo foron as múltiples enfermidades que contraeu. A malaria era case ineludible, pero a ela uníase outra lista de doenzas que un estudo de 2013 tratou de identificar e enumerar: febre tifoidea, hepatite, enfermidade do bosque de Kyasanur (unha febre hemorráxica vírica transmitida por garrapatas), unha neuropatía periférica e problemas de visión que convidan a sospeitar esclerose múltiple, radiculopatía cervical (un nervio pinzado no pescozo), síndrome de Guillain-Barré (un trastorno autoinmune do sistema nervioso) e posible neurosífilis, ao que se unían episodios de síntomas mentais identificados coa chamada enfermidade do Sombrereiro Tolo, causada pola inxesta de mercurio, que Everest tomaba en grandes doses para tratar as súas doenzas.

A pesar do seu máis que delicada saúde, Everest foi un traballador infatigable e concienzudo, o que lle abriu as portas de varias institucións científicas, incluíndo a prestixiosa Royal Society. Tras a súa xubilación e o seu regreso a Inglaterra, o seu posto na India ocupouno o seu pupilo, Andrew Scott Waugh, quen en 1841 completara a medición do meridiano no norte e pousado os seus ollos no que entón era un máis dos picos nevados do Himalaia. Non foi ata 1852 cando o matemático indio bengalí Radhanath Sikdar, o xefe do equipo de “computadores”, informou a Waugh de que o chamado Pico XV era o máis alto do mundo, cunha elevación calculada de exactamente 29.000 pés, 8.839,2 metros (hoxe corrixida a 8.848 metros).

Andrew Scott Waugh foi pupilo de Everest e completou as súas medicións / Wikimedia

Waugh tomouse uns anos para confirmar os cálculos, e en 1856 anunciou os seus resultados á Royal Geographical Society, propoñendo para a máis alta das cimas terrestres o nome do seu predecesor: monte Everest. Tanto Waugh como antes o seu mentor adoitaban adoptar os nomes locais para os accidentes xeográficos que describían. Pero neste caso a propia montaña quedaba fóra dos límites do dominio británico e os pobos de máis ao sur, argumentaba Waugh, non se referían a aquel cume por un único nome.

Tras un longo debate, por fin en 1865 adoptouse oficialmente a designación proposta por Waugh. Pero a idea contou cunha inesperada resistencia: a do propio Everest, quen obxectaba que o seu apelido non podía escribirse en lingua hindi e que era difícil de pronunciar para os nativos.  Anecdóticamente, en certo xeito podería dicirse que a oposición de Everest deu os seus froitos: mentres que o nome da montaña tende a pronunciarse segundo a súa escritura literal, en cambio o apelido de Sir George pronunciábase “if-rest”.

Carta de Waugh á Royal Geographical Society na que propoñía o nome Everest para o monte / Wikimedia

FONTE: Javier Yanes/bbvaopenmind.com/ciencia