JAMES YOUNG SIMPSON

O 6 de maio de 1870 máis de cen mil escoceses encheron as rúas de Edimburgo ao paso do cortexo fúnebre dun dos seus homes máis ilustres: James Young Simpson (1811-1870). A súa morte congregou a todo tipo de persoas, desde homes ata mulleres e desde nenos ata anciáns. Na maioría deles había un denominador común: foran intervidos cirurxicamente sen sufrir dor algún.

Simpson fora un innovador e un científico polivalente. Aos vinte anos licenciouse en medicina e desde entón a súa maior obsesión consistiu en poñer freo ao sufrimento das parturientes.

Non tardou en desenvolver un sistema de extracción sen carga, que sería o precursor da ventosa obstétrica, e máis adiante un instrumento, con forma de tenaces, que servía para extraer ao feto nos partos complicados, o chamado fórceps de Simpson.

Posteriormente abordaría a sepsis puerperal, unha grave infección que pode afectar tanto as mulleres como aos recentemente nados, poñendo en xaque a súa vida. Por último, abordaría un tema tabú: as dores que sufrían as mulleres durante o parto.

Na sociedade victoriana vivíase unha terrible controversia porque gran parte da poboación era partidaria de que a muller parise con dor, posto que o contrario considerábase contra natura e atentaba contra a vontade divina, expresada no Xénese.

Na historia da anestesia, o primeiro composto en facer a súa aparición foi o óxido nitroso, ao que seguiría o éter. Este último presentaba algúns problemas insalvables, por exemplo, que era difícil de administrar, inflamable e que, en non raras ocasións, provocaba efectos secundarios intolerables para os pacientes.

O terceiro anestésico foi o cloroformo. Desde 1831 os seus efectos en animais de laboratorio estaban máis que demostrados, pero non se deu o paso para probalo nos humanos, ante o temor de que puidesen aparecer efectos nocivos.

A experiencia en coellos expostos aos vapores do cloroformo demostrara unha serie de singularidades que o facían especialmente atractivo, por unha banda a súa rapidez de acción e, por outra, que os animais espertábanse sen aparentes efectos secundarios.

Chegou o momento de experimentar con humanos. O escocés probouno inicialmente en dous científicos amigos seus, George Keith e James M. Duncan, e nel mesmo. Para iso organizou unha festa ’olfativa’ na súa casa. O experimento tivo lugar o 4 de novembro de 1847, tras inhalalo os tres perderon o coñecemento, espertando horas despois.

Cando a Simpson pasoulle o efecto pronunciou unhas palabras que quedaron para a posteridade: “isto é moito máis forte e mellor que o éter (…) poñerá o mundo patas para arriba”.

Tras ver que non existían efectos indesexables graves decidiron administrarllo a unha paciente, a elixida foi Petrie, a  sobina de Simpson, que estaba embarazada. O éxito foi rotundo e Simpson conseguiu convencer á nai para que bautizase á pequena co nome de Anestesia, do grego anaiesthesia, que significa insensibilidade.

En menos dun mes xa se administrou o cloroformo con éxito a medio centenar de pacientes con diferentes indicacións cirúrxicas. A divisa de Simpson era: “O home que xace na mesa de operacións dun dos nosos hospitais cirúrxicos está exposto a máis posibilidades de morrer que un soldado inglés no campo de batalla de Waterloo”.

Desgraciadamente, como calquera fármaco, o cloroformo tamén tiña os seus riscos. O 1848 faleceu unha moza, Hannah Green, tras unha administración inadecuada de cloroformo cando ía ser sometida á extirpación dunha uña.

Foi entón cando os detractores envalentoáronse, acompañados polos opositores relixiosos que defendían que se trataba dun acto impío que atentaba contra as Sacras Escrituras. Uns e outros tacharon ao cloroformo de “artificial”. Ao que Simpson respondeu “igual que os trens, as carruaxes e os barcos de vapor”.

En 1853 a polémica amainou cando a reina Vitoria recibiu cloroformo durante o parto do seu fillo Leopoldo. Tras o alumeamento A súa Maxestade declarou riseira que estaba “moi compracida co efecto do cloroformo”.

Princes Street Gardens, en Edimburgo, é presidida por unha estatua de bronce de James Y. Simpson coa inscrición “pioneiro da anestesia”. Máis que merecida.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia        Imaxe: wikipedia.org