POR QUE VEMOS AS FASES DA LÚA?

Fotografía resultado dun mosaico de 40 imaxes individuais de diferentes partes da Lúa

A Lúa é un obxecto rochoso que non ten atmosfera nin emite luz de igual maneira que non emite luz unha roca que nos atopamos no campo. Cando miramos de noite cara ao ceo, só vemos a parte da Lúa que nese momento está a ser iluminada polo Sol. É algo similar a pasear de noite polo campo e iluminar unha pedra cunha lanterna. Só vemos a parte da rocha iluminada pola luz da nosa lanterna, o resto queda na escuridade. No caso da Lúa, non somos nós os que a estamos iluminando cunha lanterna superxigante senón o Sol e por iso non podemos controlar que parte vemos. A posición relativa do Sol, a Terra e a Lúa determina que vexamos unha fracción maior ou menor.

Todos sabemos que a Lúa vira ao redor da Terra. Cando estamos nese momento do xiro no que o Sol, a Terra e a Lúa áchanse aproximadamente aliñados nesa orde, desde a Terra podemos ver a cara iluminada da Lúa ao completo e é o que chamamos “lúa chea”. No caso oposto, cando a orde de aliñación é Sol, Lúa e Terra non podemos ver a cara iluminada polo Sol e é o que chamamos “lúa nova”. As posicións intermedias corresponden á lúa crecente ou minguante.

Falamos de lúa crecente cando cada día vemos unha fracción máis grande da cara iluminada, dito doutra maneira, é o período que vai desde a lúa nova á lúa chea. A lúa crecente vese no hemisferio norte con forma de D (arco iluminado cara á dereita) e con forma de C (arco iluminado cara á esquerda), no hemisferio Sur. Dicimos que a Lúa está en fase minguante ou decrecente cando cada día vemos menos porción, é dicir, é o período que comeza coa lúa chea e termina coa lúa nova. No hemisferio norte a lúa decreciente aparece con forma de C, mentres no hemisferio sur vese con forma de D.

O ciclo lunar dura aproximadamente 29 días e 12 horas. Este é o tempo necesario para que se repita a mesma fase lunar, ou devandito noutros termos, para que se repita a mesma posición relativa do Sol, a Terra e a Lúa. Con todo, o tempo que tarda a Lúa en completar unha órbita ao redor da Terra é algo menor, aproximadamente 27 días e 7 horas. A diferenza entre os dous tempos débese a que mentres que a Lúa vira ao redor da Terra, a Terra tamén está a virar ao redor do Sol. E os dous ciclos non coinciden exactamente porque a Terra “móvese”.

Ademais das fases lunares, os terrestres temos outras evidencias de que a Lúa está a virar ao redor do noso planeta. A Lúa, do mesmo xeito que o Sol e todos os astros, salgue e ponse cada día. Debido ao xiro da Lúa ao redor do noso planeta, a hora á que a Lúa aparece no horizonte atrásase uns 50 minutos cada día, volvendo repetirse a mesma hora en aproximadamente un ciclo lunar.

A importancia cultural das fases lunares é enorme. Desde a antigüidade utilizáronse para crear calendarios. Xa en Babilonia medían o tempo con meses lunares. Os nosos meses tamén son lunares aínda que os redondeamos fixando a duración en 30 días. E hai calendarios relixiosos, como o musulmán, que seguen estritamente os ciclos lunares.

Unha pregunta que todos nos fixemos algunha vez é por que non hai unha eclipse de Sol todos os meses. Non ocorre así porque o plano no que vira a Lúa ao redor da Terra está inclinado uns 5 graos con respecto ao plano no que vira a Terra ao redor do Sol. Todos os meses pasamos pola fase de lúa nova na que a Lúa se atopa entre o Sol e a Terra, pero só cando o tres astros están perfectamente aliñados prodúcese unha eclipse de Sol. Cada eclipse de Sol é visible só desde certas zonas da Terra. Para ver unha eclipse total de Sol desde un mesmo lugar da Terra hai que esperar centos de anos. Afortunadamente, nós temos que esperar menos porque en España poderase observar unha eclipse total de Sol o 12 de agosto de 2026.

A Lúa vaise afastando aos poucos de nós, a un ritmo duns 3,8 centímetros cada ano. Chegará un momento no que se verá máis pequena e xa non poderá eclipsar ao Sol.

FONTE: Asunción Fuente/elpais.com/ciencia