GAIA BH1: O BURACO NEGRO MÁIS PRETO Á TERRA

O novo buraco negro, o máis próximo á Terra ata o de agora, aparece marcado cun punto azul no centro da imaxe / PANSTARRS/O-BADRY ET AL

A só 1.500 anos luz do noso planeta, a tiro de pedra na escala das distancias cósmicas, un equipo de astrónomos podería descubrir o buraco negro máis próximo á Terra. Chámase Gaia BH1 e a súa masa estimouse en dez veces a do Sol.

Por definición, e ao non emitir luz algunha, o buraco negro en cuestión non pode verse directamente, pero os datos do Telescopio espacial europeo Gaia falan claro, e revelaron o ’tirón gravitatorio’ que o escuro obxecto exerce sobre a súa estrela compañeira, que o orbita e que é similar, en termos de idade e masa, ao noso propio Sol.

Outras investigacións xa atoparan candidatos a buracos negros próximos, pero ningún deles puido ser confirmado ata o momento. Con todo, Kareem O-Badry, do Centro de Astrofísica Harvard-Smithsonian en Massachusetts e primeira asinante dun artigo recentemente aparecido en arXiv, está convencida de que o seu descubrimento é o mellor candidato ata o de agora. O equipo está tan seguro que Tsvei Mazeh, un dos seus integrantes, non dubidou en dicir que está disposto a "apostar a miña vida nel".

Normalmente, para que os científicos poidan descubrilo, un buraco negro ten que estar a facer ’algo’ que o delate, xa sexa devorar á súa estrela compañeira se forma parte dun sistema binario, o que lle fai brillar intensamente no rango dos raios X, xa sexa fundirse con outro buraco negro, o que provoca unha onda de ondas gravitacionais que poden ser captadas desde a Terra.

Pero os buracos negros inactivos, como é o caso de Gaia BH1, resultan moito máis difíciles de detectar, porque son practicamente invisibles. Estes buracos negros adoitan estar lonxe de calquera fonte de alimento, de modo que permanecen ’tranquilos’ e non dan pistas sobre a súa presenza. No caso de Gaia BH1, a estrela que o orbita está aproximadamente á mesma distancia que a Terra do Sol.

Os investigadores non teñen claro como puido chegar a formarse este sistema. Unha posibilidade é que o buraco negro fose orixinalmente unha estrela moito máis masiva que se expandiu ata converterse nunha supergigante vermella e logo colapsou, estalando quizais como supernova, aínda que nese caso é pouco probable que a súa estrela compañeira sobrevivise. Outro escenario posible é que o buraco negro en realidade non sexa só un, senón dous orbitándose estreitamente, o que implica que en orixe tratábase dun sistema formado por tres estrelas. Por último, tamén cabe a posibilidade de que a estrela compañeira fose capturada polo buraco negro mentres pasaba preto del

 Agora, O-Badry espera pescudar a verdade levando a cabo unha serie de observacións de seguimento con outros telescopios, en busca de evidencia dun buraco negro binario ou mesmo de planetas que orbiten ao redor da estrela, o que podería suxerir que non houbo un evento explosivo. "Definitivamente -di- esa estrela podería ter planetas. Se vivises nun planeta ao redor da estrela, o buraco negro veríase tan brillante como Xúpiter, xa que se está ’comendo’ unha pequena cantidade do vento solar da estrela".

Crese que na nosa galaxia podería haber decenas de miles de buracos negros como este, e os astrónomos esperan que Gaia poida localizar no futuro a un bo número deles. Os sistemas como Gaia BH1 son, de feito, un dos obxectivos da misión. Segundo Lukasz Wyrzykowski, da Universidade de Varsovia, agora, cun buraco negro tan preto da Terra, "podemos pensar en estudalo directamente. Normalmente non temos oportunidades de estudar estes extremos da física".

FONTE: José Manuel Nieves/abc.es/ciencia