POR QUE AS FORMIGAS CAMIÑAN EN FILA?

Formigas en fila / Adobe Stock/abc.es

Os artrópodos son o filo máis numeroso do reino animal e está formado, á súa vez, por catro familias: miriápodos, crustáceos, arácnidos e insectos. Estes últimos representan o 90% de todos os artrópodos.

Dentro dos insectos atopámonos coas formigas, un dos organismos cun papel máis crucial na maioría dos ecosistemas. Calcúlase que hai máis de 10.000 especies diferentes de formigas en todo o mundo, o cal as permitiu colonizar unha gran cantidade de ambientes, desde os máis áridos ata os bosques, pasando por selvas e montañas.

Desde un punto de vista anatómico, o corpo das formigas ten tres secciones claramente diferenciadas: cabeza, tórax e abdome. Na cabeza é fácil distinguir a mandíbula, os ollos e as antenas; do tórax saen seis patas e no abdome localízanse os aguillóns e as glándulas propias desta especie.

Segundo o DRAE para que exista linguaxe é necesario que haxa un emisor –produtor da mensaxe-, unha mensaxe –o que se quere dicir- e un receptor –capaz de interpretar a mensaxe-.

Cando se establece unha linguaxe infoquímico o que prima é a brevidade do contido, aínda que o seu contido pode ser en grao sumo variado. Nalgúns casos será descifrado por un animal da mesma especie (feromona), noutros casos con el tratarase influír na conduta doutra especie co fin de obter un efecto beneficioso (alomona), e noutros de causar un prexuízo ao emisor (kairomona) ou, simplemente, propiciar un beneficio ambas as especies (sinomona).

Así, por exemplo, púidose identificar certas substancias que emiten algúns depredadores de mosquitos (kairomonas) co fin de que estes animais non depositen os seus ovos en determinados charcos de auga.

Volvendo ás formigas. Son animais eusociais que teñen unha complexa rede de comunicación, baseada fundamentalmente nunha estratexia química a través de feromonas –do grego pherein, levar, e hormon, excitar ou estimular.

O emisor da mensaxe está representado por cada unha das glándulas que se atopan distribuídas polo seu corpo: a glándula de Dufour, a glándula do veleno, a glándula anal, a glándula do tórax e as do abdome.

O receptor estaría localizado nas antenas, o órgano sensitivo máis importante do seu corpo, tanto desde o punto de vista olfatorio como táctil. Grazas a elas son capaces de diferenciar os vinte e cinco hidrocarburos diferentes e semivolátiles que poden emitir as súas compañeiras e que se traducen en cheiros sutilmente diferentes.

Nese universo olfatorio hai, fundamentalmente dous tipos de feromonas: unhas que impregnan o corpo da formiga e que lle serve para identificarse na súa colonia –unha especie de DNI químico para evitar a entrada de posibles impostores- e outras que emiten a vontade para relacionarse coas súas compañeiras.

Entre estas últimas feromonas atópanse as chamadas de pista que se segregan nunhas glándulas situadas no extremo final do abdome. Son precisamente estas as que se producen cando unha formiga atopa un roteiro que a leva cara a unha fonte de alimento e que quere compartir con outras formigas. Literalmente a formiga emisora rega o chan con estas feromonas, as cales son as responsables últimas de que formen unha fila aparentemente interminable.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia