ATOPADO UN OCÉANO SUBTERRÁNEO NA LÚA MIMAS DE SATURNO

Marte é o planeta co que se identifican os extraterrestres, pero hai outros mundos próximos, dentro do Sistema Solar, onde a vida é posible. Cubertos por decenas ou centos de quilómetros de rocHa e xeo, os océanos subterráneos dalgunhas lúas de Xúpiter ou Saturno mantéñense o bastante tépedos para ter auga líquida e teñen unhas condicións químicas onde poderían sobrevivir algúns microorganismos terrestres. Cando a sonda Voyager 2 pasou xunto á lúa de Xúpiter Europa, en 1979, observou surcos e fracturas na superficie conxelada que fixeron sospeitar do que ocultaba no seu interior. Tras décadas de observación, crese que, ademais de en Europa, polo menos hai mares no interior de Ganímedes, a maior lúa do Sistema Solar, no satélite de Saturno Encélado, do que saen penachos cara ao espazo, ou en Titán, que ten a superficie cuberta de lagos de metano. un artigo que se publica na revista Nature, suxire que tamén na lúa saturnina Mimas hai un mar subterráneo.

 

Lúas de Saturno con auga subterránea/ NASA

A existencia dun mar baixo unha lúa adóitase intuír por modificacións na súa superficie, como as fallas de Europa, provocadas polos cambios de volume na auga cando se conxela ou se derrite. Pero Mimas, un mundo que parece xeológicamente morto desde hai tempo, non as ten. Con todo, os autores do traballo publicado en Nature, con Valery Lainey, do Observatorio de París, á cabeza, atopárono grazas a unha análise detallada dos seus movementos ao redor de Saturno. Esta pequena lúa, de tan só 400 quilómetros de diámetro, tería o seu océano líquido baixo unha capa de xeo de 20 ou 30 quilómetros de grosor. As simulacións suxiren que o mar apareceu recentemente, entre hai 25 e dous millóns de anos, un tempo insuficiente para provocar efectos visibles na súa superficie. 

Olga Prieto, xefa do departamento de Planetoloxía e Habitabilidade do Centro de Astrobioloxía, de Madrid, considera que o máis interesante deste traballo “é que mostra que en mundos onde non se ve unha manifestación exterior de que existan tamén pode haber océanos”. Iso fai posible que os mares subterráneos no Sistema Solar sexan máis norma que excepción. Ademais das lúas de Xúpiter ou Saturno, outros corpos como Vesta, no cinto de asteroides, varios satélites de Urano e, mesmo, o planeta anano Plutón, poderían ter grandes cantidades de auga baixa a súa superficie.

 

O tamaño de Mimas comparado con outras lúas con auga do Sistema solar / NASA

Nalgúns corpos celestes, a desintegración de elementos radioactivos pode explicar a orixe da calor necesaria para ter auga líquida tan lonxe do Sol. Noutros, como o de Mimas, os efectos gravitatorios de Saturno e doutras lúas poden sacudir as entrañas do satélite, co mesmo mecanismo que produce as mareas na Terra, pero moito máis intenso, e facer que suba a temperatura no seu interior. Este fenómeno expón a posibilidade de que os cruces coas órbitas doutros obxectos poidan xerar as condicións para que o xeo se derrita e expón incógnitas sobre a estabilidade dos hábitats que farían posible a vida nestes mundos.

O astrobiólogo Alfonso Dávila, do centro de Investigación Ames da NASA, explica que, aínda que agora póidanse dar as condicións para a vida nalgunha destas lúas, non está claro que nestes ambientes puidese xurdir a vida como o fixo na Terra. “Non coñecemos as condicións nas que se orixinou a vida aquí. Hai modelos que sitúan esa orixe na superficie, cun papel importante da radiación ultravioleta e a luz, con episodios de inundación e desecación que son importantes para a química orgánica e a evolución xeoquímica, e hai modelos oceánicos, nos que se fala de chemineas hidrotermais onde se puideron dar as condicións para a vida. Ademais, algúns dos organismos máis antigos son termófilos, gústanlles as altas temperaturas”, explica Dávila. Con todo, se a vida non se puido orixinar no océano, lúas como Europa ou Encélado serían habitables, pero estériles. “Na Terra non temos ese tipo de contornas, porque a vida coloniza todos os lugares habitables, así que tamén sería algo interesante para estudar”, opina.

A pesar da proximidade destes mundos acuáticos e á abundancia que suxire o artigo que hoxe publica Nature, moitos deles son tan inaccesibles como os planetas que orbitan estrelas a anos luz de distancia. Coa tecnoloxía actual, parece ciencia ficción perforar decenas de quilómetros de xeo, pero segundo comenta Prieto, xa hai ideas tolas que as axencias espaciais escoitan como posibles plans a longo prazo. O Exobiology Extant Life Surveyor, por exemplo, é un verme robótico que podería coarse a través das gretas polas que saen os penachos de Encélado e chegar ao seu océano, a decenas de quilómetros de profundidade, reptando.

Más difícil aínda parece chegar ao recentemente descuberto mar de Mimas, oculto por unha superficie que parece dun mundo inerte. Como especulación, se algún día lográsese alcanzar o seu interior, Dávila cre que alí non sería posible atopar vida. “Os modelos dinnos que a vida na Terra apareceu relativamente rápido en termos xeolóxicos, pero quizá foron necesarios 200 ou 300 millóns de anos”, afirma.

En Mimas, onde o océano só ten 25 millóns de anos, aínda non daría tempo a que a vida se desenvolva, pero poderíase atopar unha contorna no que moléculas sinxelas empézanse a combinar para formar moléculas como o ADN que logo fixeron posible a vida. “Alí poderiamos estudar ese momento tan interesante nas fases previas á orixe da vida que na Terra non imos ter, porque se destruíu o rexistro xeolóxico”, expón Dávila. De momento, o océano de Mimas é unha nova sorpresa que cambia as expectativas sobre a nosa veciñanza cósmica.

FONTE: Daniel Mediavilla/elpais.com