MINERAIS RAROS: FINGERITA

A xeoloxía é un campo incriblemente diverso co que podemos aprender moito sobre o noso planeta Terra. Unha das facetas máis curiosas desta ciencia é a dos minerais máis raros do planeta.

Hai minerais moito máis estraños que os diamantes; máis de 5.000 especies minerais coñecidas na Terra, desde o omnipresente cuarzo ata o primeiro protagonista desta serie que hoxe comezamos, o esquivo e raro mineral coñecido como fingerita.

A fingerita ostenta a particularidade de acharse exclusivamente nun só lugar do mundo: as ladeiras do volcán Izalco no Salvador, que pertence á Área de Conservación e Reserva de Biosfera Apaneca do continente americano. E Ieste é só o principio das súas rarezas.

Iste mineral é inusualmente raro, xa que se forma en condicións “extremadamente raras” e desaparece ao entrar en contacto coa choiva. A pesar de ser os máis extraordinarios do planeta non son os máis valiosos, como os diamantes ou outras xemas preciosas, pero destacan por formarse en condicións pouco habituais e estar presentes en moi poucos lugares.

A fórmula química da fingerita, β-Cu₂V₂Ou, é tan complexa como rara. Esta composición única inclúe os elementos cobre (Cu), osíxeno (O) e vanadio (V), que se combinan nunha estrutura específica que só pode formarse baixo un conxunto moi limitado de condicións. A súa composición é tan rara que se cambiamos, aínda que sexa un pouco, a proporción de cobre e vanadio, obtemos un mineral totalmente diferente. A estrutura cristalina do mineral é delicada e intrincada, e a súa cor é negro con brillo metálico e opaco. En luz reflectida no aire, a fingerita é de cor gris media. Os minerais asociados inclúen tenardita, eucloro, estoiberita, shcherbinaita, ziesita, bannermanita, calcocianita e calcantita.

Este raro mineral foi descuberto como cristais triclínicos que se presentan como sublimados volcánicos ao redor de fumarolas no cráter do volcán Izalco e nomeado como fingerita en honra ao científico Larry W. Finger, minerólogo estadounidense do Carnegie Institution for Science (laboratorio de Xeofísica) de Washington, Estados Unidos que liderou o grupo de mineralogistas que levou a cabo o achado e foi rexistrado pola Asociación Mineralóxica Internacional en 1985.

Considérase moi raro porque foi atopado no ambiente hostil do volcán Izalco no Salvador, un lugar onde poucos minerais poden formarse e sobrevivir. De feito, Izalco, é coñecido como o "Faro do Pacífico" pola súa actividade case constante que proporcionou o crisol perfecto para o nacemento deste estraño mineral que se disolve en auga. Concretamente, o mineral fórmase nas fumarolas oxidantes de alta temperatura dos volcáns activos. A fingerita necesita calor extrema e a contorna química adecuada para que cristalice. E, ante todo, precisa unha concentración inusualmente alta de vanadio e cobre.

Outra das súas rarezas é o perecedoiro que resulta este mineral. É moi delicado, xa que se a temperatura baixa ou o mineral exponse a unha mestura incorrecta de gases, pode descompoñerse ou transformarse rapidamente noutro tipo de rocha.

Por se isto fose pouco, o seu acceso tampouco é fácil. Estar preto dun volcán activo nun lugar inhóspito é unha tarefa arriscada, por iso é polo que a recolección de mostras sexa un desafío perigoso para os mineraloxistas. De feito, os investigadores que o descubriron só puideron colleitar uns poucos miligramos.

"É comprensible que os minerais formadores de rochas atraian a maior atención na literatura mineralóxica, mentres que o descubrimento de novos minerais, que xeralmente son extremadamente raros, xa non representa o obxectivo central de moitos mineraloxistas", afirmaron os autores da Rockefeller University, no seu estudo publicado en 2016 na revista American Mineralogist nunha investigación sobre a taxonomía da fingerita e outros minerais raros.

O estudo clasificou 2.500 minerais diferentes polas súas características exóticas: formarse só en condicións extremas, disolverse ou desaparecer rapidamente, aparecer en lugares de difícil acceso ou estar compostos por elementos raros, calidades que ten a fingerita ao 100%.

Loxicamente, dada a súa rareza e inestabilidade, a fingerita non ten aplicacións comerciais; non é interesante para a industria. O seu valor reside principalmente na investigación científica e no ámbito dos coleccionistas de minerais, onde é apreciado pola súa excepcional rareza e beleza. É un auténtico tesouro mineralóxico apto para entusiastas da xeoloxía máis complexa da Terra.

Continuara!

FONTE: Sarah Romero/muyinteresante.es    Imaxe: Midjourney/Sarah Romero