OUTRA PANDEMIA Á VISTA: GRIPE AVIAR

Persoal do Servizo Nacional de Sanidade Agraria de Perú recolle pelícanos mortos, posiblemente infectados con gripe aviaria H5N1, nunha praia ao sur de Lima nunha imaxe de 2022 / Paolo Aguilar (EFE)

O novo virus da gripe aviaria H5N1 altamente patoxénico pode gañar a capacidade de transmitirse entre mamíferos e, por tanto, supón “un maior risco para a saúde pública” do que se pensaba, advirte onte, luns, un estudo de científicos estadounidenses e xaponeses que analizaron a variante do patóxeno atopada en granxas de vacas de Estados Unidos.

O pasado mércores, día 3, as autoridades anunciaron un cuarto caso de infección dun traballador dunha explotación gandeira en Colorado, onde previamente detectouse un brote entre vacas leiteiras. Como nos tres casos anteriores, esta persoa só tivo síntomas leves, irritación dos ollos, e desapareceron tras tomar o antiviral oseltamivir.

Estados Unidos detectou xa infeccións en 130 explotacións gandeiras de doce estados. Pénsase que as ubres das vacas e os sistemas automáticos de muxido poden estar detrás da epidemia gandeira e os casos de infección en traballadores. A pesar do novo contaxio, o Centro para o Control de Enfermidades de Estados Unidos (CDC) segue considerando que o risco para a poboación que presenta este virus é baixo, aínda que recomenda unha vixilancia estreita das persoas que estean en contacto con animais infectados.

Nesta imaxe de arquivo, vacas leiteiras comen nunha granxa o 31 de marzo de 2017, preto de Vao, Novo México /  (AP Foto/Rodrigo Abd, arquivo) Rodrigo Abd (AP)

O mundo está a vivir a peor crise de gripe aviaria xamais rexistrada. Un novo subtipo do virus, denominado H5N1 2.3.4.4b, emerxeu en 2021 e desde entón provocou o sacrificio de centos de millóns de aves de granxa e a morte de millóns de aves silvestres. Estas aves contaxiaron a miles de mamíferos salvaxes mariños e terrestres. A epidemia chegou xa a todos os continentes, incluída a remota Antártida, onde en abril científicos españois detectaron un “brote masivo”. Este alcance evidencia a capacidade de expansión do virus a través de especies salvaxes e o seu salto ás domésticas. Existe o risco certo de que nestes saltos entre especies e recombinación de variantes o virus gañe novas capacidades, en especial poder transmitirse entre persoas, algo non observado ata o momento.

O novo estudo, que se publica este luns na revista Nature, referente da mellor ciencia mundial, analizou a capacidade infectiva dun virus illado do leite dunha vaca infectada en Estados Unidos. Os científicos demostraron que pode infectar tanto a ratos como a hurones e que se transmite de nais a crías a través do leite. Este tipo de análise realízanse só en laboratorios de alta seguridade.

Os investigadores tamén detectaron a capacidade do virus de transmitirse entre furóns, aínda que cunha eficiencia baixa. É unha conclusión similar á doutro estudo do CDC que comprobou que o virus illado dun traballador infectado podía transmitirse entre estes animais. Os investigadores tamén citan o exemplo da granxa de visóns de Galicia, onde xurdiu un brote de gripe aviaria cuxo orixe foron posiblemente aves mortas, e no que houbo transmisión entre animais. Tamén é o caso dos miles de lobos e leóns mariños mortos en Perú.

Os investigadores achegan outro achado preocupante. O virus H5N1 analizado ten a capacidade para contaxiar tanto a células de aves como de mamíferos, incluídos os humanos, usando para iso dous receptores diferentes. Isto que pode evidenciar a ponte de contaxio entre unhas especies e outras que se observou ata o momento.

O mesmo equipo xa alertou de que o leite cru das vacas infectadas contén unha carga viral suficiente como para causar contagios, o que reavivou o chamamento das autoridades a non consumir leite non pasteurizado.

A gran incógnita agora é se o virus pode gañar a capacidade de transmitirse entre persoas, algo que non se observou ata o momento. “Aínda que ata o de agora os casos de H5N1 en humanos foron leves, estes virus son altamente patoxénicos nos modelos animais que usamos [ratos e furóns]. É preocupante que virus así estean a circular na natureza. E mentres sigan infectando ao gando seguirá habendo máis casos en humanos”, explica a este xornal o virólogo Yoshihiro Kawaoka, autor principal do estudo. “É posible que o H5N1 fágase máis virulento. Non queremos que estes virus circulen nas granxas. O obxectivo é contelo. Vacinar aos animais reduciría a expansión, pero poida que non funcione ao 100%. Por iso a vacinación é unha estratexia que hai que avaliar con moito coidado”, advirte Kawaoka, investigador en saúde animal da Universidade de Wisconsin en Madison.

Elisa Pérez, viróloga veterinaria no Centro de Investigación en Sanidade Animal do CSIC, que non participou no estudo, opina que os novos datos son “moi importantes e preocupantes”. “Estamos a ver que este virus ten cada vez máis capacidade de transmitirse entre mamíferos, algo que nunca antes observouse en gripe aviaria”. Tampouco se viu nunca un virus deste tipo con afinidade tanto para contaxiar a aves como a mamíferos. Para Pérez, é especialmente relevante todos os novos datos sobre o leite polas súas repercusións na gandería e a industria alimentaria. “Este virus mostra unha clara preferencia polas mamas e transmítese a través do leite. A cantidade de virus que hai no leite de vaca é enorme, algo nunca visto. Por iso asumimos que nas granxas de Estados Unidos os contagios están a transmitirse polos sistemas mecánicos de muxido e o movemento de animais e traballadores entre granxas, aínda que realmente non temos datos para saber o que está a pasar realmente. Tamén é un enigma por que en Estados Unidos hai tantas explotacións afectadas e en Europa nin unha. Pode ser que alí haxa máis contacto con aves silvestres, pero é unha pregunta sen resposta”, destaca.

En xuño, investigadores de Estados Unidos e Alemaña aseguraron a The New York Times que non atoparon probas de que o H5N1 transmítase por vía aérea, o que serían boas noticias para a súa contención, aínda que os resultados aínda non se publicaron nunha revista científica.

O virólogo do Consello Superior de Investigacións Científicas Antonio Alcamí formaba parte dun equipo internacional que detectou un brote masivo de H5N1 na Antártida. O investigador explica a este diario que “o máis preocupante” é a “dobre especificidade do novo virus”, o que lle permite unirse ao receptor que teñen as células humanas das vías respiratorias altas. “É evidente que o virus está a cambiar e leste é un paso máis. Hai que aumentar a vixilancia deste patóxeno”, opina.

Ata o momento describíronse unhas 30 infeccións en humanos en todo o mundo desde 2021, na súa maioría leves ou asintomáticos, tras o contacto con animais infectados. Con todo, dos sete casos de infección coa variante 2.3.4.4b, catro desenvolveron enfermidade grave e un morreu, segundo o CDC. Por agora non se detectou ningunha transmisión de persoa a persoa. A OMS considera que o risco para a saúde pública é “baixo”, pero en maio, a epidemióloga estadounidense Maria van Kerkhove, directora da unidade de enfermidades emerxentes da organización, advertiu de que: “Con case total certeza, teremos outra pandemia de gripe ao longo da nosa vida”.

 Mentres, en Europa, os casos de gripe aviaria en aves salvaxes caeu drasticamente entre marzo e xuño, segundo os datos publicados o xoves polo Centro Europeo de Control de Enfermidades. O risco de infección coa variante altamente patogénica do H5N1 para a poboación xeral é baixo, e de baixo a moderado para as persoas expostas a animais infectados, asegura a axencia da UE.

FONTE: Nuño Domínguez/elpais.com