O incrible achado de 850 machadas de pedra suxire que existía un taller prehistórico en Iraq hai 1,5 millóns de anos

 Machada de man / Vrije Universiteit Brussel-Ferramenta lítica atopada no cursod e unha prospección no o-Shabakah

O recente descubrimento dunha serie de ferramentas líticas antigas representa un fito crucial para comprender a evolución dos primeiros seres humanos e a súa adaptación á contorna. O achado, que se produciu no deserto occidental de Iraq, sacou á luz máis de 800 machadas de pedra, que poderían datar de hai 1,5 millóns de anos. Este estudo achega novas perspectivas sobre a presenza humana na rexión durante o Paleolítico inferior e medio.

No mes de novembro de 2024, un equipo de investigación dirixido pola arqueóloga Ela Egberts da Vrije Universiteit Brussel (VUB) puxo rumbo a rexión da o-Shabakah, no deserto occidental de Iraq. A expedición tiña como obxectivo prospectar unha zona que, no pasado, albergou grandes lagos pleistocénicos. Convertidos agora nunha contorna árida con leitos de ríos secos coñecidos como wadis, estas paisaxes ofrecen información crucial sobre as condicións climáticas pasadas e a actividade humana na rexión.

O impactante achado produciuse nun antigo leito lacustre, onde o equipo descubriu centenares de ferramentas de pedra dispersas na superficie. As características xeolóxicas da área indican que estas ferramentas atopábanse no seu contexto primario, é dicir, non foron desprazadas por procesos naturais, o que permite unha análise detallada da súa distribución e uso. 

O traballo da expedición forma parte dun estudo máis amplo que busca analizar a evolución xeomorfológica da rexión e a súa relación coa ocupación humana prehistórica. A investigación centrouse tanto en identificar sitios arqueolóxicos clave como en colleitar ferramentas líticas para a súa posterior análise.

Durante o curso desta campaña de prospección, que estendeu durante os meses de novembro e decembro de 2024, o equipo empregou diversas técnicas. Entre elas, aplicáronse o mapeo xeoespacial, as análises sedimentolóxicos e os estudos tipolóxicos dos artefactos atopados.

A doutora Ela Egberts, investigadora principal do estudo, salientou a importancia destes achados para reconstruír os patróns de mobilidade e o comportamento dos grupos humanos do Paleolítico. Adoptando un enfoque interdisciplinario, o equipo combinou estudos de teledetección, levantamentos topográficos e análises xeoarqueológicos para contextualizar o sitio.

Un dos aspectos máis innovadores da investigación foi a aplicación de técnicas de modelado dixital para reconstruír a paisaxe pleistocénico da rexión. Estas reconstrucións permitiron identificar os roteiros potenciais de desprazamento e as formas de uso do territorio por parte dos primeiros homínidos da rexión.

O achado arqueolóxico incluíu máis de 850 ferramentas de pedra, na súa maioría machadas de man do Paleolítico inferior e lascas Levallois do Paleolítico medio. Estas ferramentas, ademais, fabricáronse con técnicas avanzadas de talla, o que suxire un coñecemento sofisticado na produción e uso de instrumentos líticos.

As machadas de man, características da cultura achelense, presentan bordos afiados e a morfoloxía simétrica propia dun procesamento coidadoso da pedra. Este tipo de ferramentas atopáronse noutros sitios paleolíticos de África e Eurasia.

A análise da distribución e a concentración espacial dos artefactos suxire que o xacemento puido ser unha área de traballo especializada. É probable que os primeiros humanos elixisen este lugar para producir ferramentas coas que cazar e procesar os alimentos. Ademais, o feito de que as ferramentas se atopasen na superficie, sen evidencias de que un leito fluvial transportounas, indica que se abandonaron no mesmo lugar onde foron elaboradas ou utilizadas.

A datación preliminar dos artefactos baseouse tanto na análise da tecnoloxía de talla como no estudo xeoestratigráfico dos sedimentos onde se atoparon as pezas. Os resultados indican unha antigüidade aproximada de 1,5 millóns de anos, o que convertería este sitio nun dos máis antigos da rexión.

Este descubrimento ten un impacto significativo no estudo da prehistoria en Iraq e no contexto máis amplo do Paleolítico no Medio Oriente. Ata o de agora, a maioría dos achados paleolíticos en Iraq concentráronse na rexión dos Zagros, un importante epicentro no que se acharon varios sitios neandertais. Con todo, o achado no deserto occidental amplía o alcance xeográfico da ocupación humana na rexión.

Ademais, a presenza de ferramentas achelenses nesta zona suxire conexións con outras poboacións humanas de África e Eurasia. Este achado apoia a hipótese de que os primeiros humanos utilizaron corredores ecolóxicos ao longo do Crecente Fértil para expandirse e adaptarse a novas contornas.

Desde unha perspectiva paleoambiental, o descubrimento de ferramentas nun antigo leito lacustre indica que a rexión experimentou condicións climáticas máis húmidas no pasado. Isto concorda con estudos previos que suxiren a existencia de ecosistemas ricos en recursos hídricos, o que permitiría o establecemento de grupos humanos na zona.

O estudo das ferramentas atopadas proporciona información valiosa sobre a evolución tecnolóxica nas actividades dos primeiros humanos na rexión. A comparación con outros conxuntos líticos no Medio Oriente e África permitirá determinar similitudes e diferenzas nas estratexias de subsistencia destas poboacións.

Este descubrimento reforza a idea de que o Medio Oriente foi un punto crucial na expansión dos primeiros homínidos fóra de África. Así, destaca a importancia de continuar explorando rexións pouco estudadas para obter unha imaxe máis completa do pasado humano.

FONTE: Erica Couto/muyinteresante.com