Sabías que... A Lúa afástase da Terra cada ano e ninguén o nota: este lento fenómeno cambiará os días, as mareas e ata as eclipses

A Lúa afástase da Terra uns 3,8 centímetros cada ano / Istock/muyinteresante.com

Durante miles de millóns de anos, a Lúa foi a compañeira silenciosa da Terra. Desde que xurdiu tras unha colisión titánica nos primeiros días do Sistema Solar, o noso satélite estivo aí, marcando o ritmo das mareas, inspirando mitoloxías e protagonizando eclipses espectaculares. Pero o que poucos saben é que, ano tras ano, a Lúa estase afastando lentamente de nós. Non é ciencia ficción nin unha anécdota astronómica irrelevante: este minúsculo cambio está a modificar o equilibrio do planeta de formas sutís pero profundas.

A primeira ollada, a Lúa segue parecendo a mesma. Pero grazas a unha serie de experimentos iniciados polas misións Apolo nos anos 60 e 70, os científicos puideron medir con precisión case milimétrica como evoluciona a súa órbita. A conclusión? A Lúa afástase da Terra aproximadamente 3,8 centímetros ao ano. Pode parecer insignificante, pero esta variación, acumulada ao longo de millóns de anos, ten consecuencias sorprendentes.

As medicións realízanse apuntando feixes de láser desde a Terra a uns reflectores instalados na superficie lunar. O tempo que tarda o raio en volver revela a distancia exacta. O curioso é que, se retrocedésemos no tempo aplicando ese mesmo ritmo de afastamento, a Lúa estaría tan preto hai 1.500 millóns de anos que case chocaría co noso planeta. E, con todo, sabemos que a Lúa formouse hai uns 4.500 millóns de anos. Algo non cadra!

O que ocorre é que o afastamento lunar non foi constante ao longo da historia. Houbo períodos de maior estabilidade e outros de variacións máis acusadas. As pistas están enterradas en fósiles mariños, corais e capas sedimentarias que rexistran canto duraban os días terrestres en distintas épocas. Hai 70 millóns de anos, por exemplo, un día na Terra duraba só 23,5 horas. É dicir, os días están a alongarse porque a Lúa afástase.

O motivo deste afastamento atópase nun fenómeno tan cotián como as mareas. A atracción gravitatoria da Lúa provoca que os océanos avúltense lixeiramente no lado do planeta máis próximo a ela. Pero como a Terra vira máis rápido que o que a Lúa tarda en orbitar, eses avultamentos tenden a ir por diante do satélite, xerando unha especie de “tirón” gravitacional que actúa como un freo.

Isto non só retarda gradualmente a rotación terrestre, alongando os días, senón que transfire parte desa enerxía á Lúa, empuxándoa a unha órbita máis alta. É coma se a Terra estivese a lanzar aos poucos á Lúa máis lonxe nunha danza cósmica que se reequilibra constantemente.

Se este proceso continúa durante miles de millóns de anos, a Terra e a Lúa acabarán nun curioso equilibrio coñecido como "axuste mareal total". Nese escenario, un día terrestre duraría tanto como un mes lunar. A Terra mostraría sempre a mesma cara á Lúa, como xa ocorre ao revés. Pero esa sinfonía cósmica non chegará a completarse.

Moito antes de que se alcance ese punto, o Sol cambiaría as regras do xogo. Dentro duns 1.000 millóns de anos, o seu brillo aumentará ata tal punto que os océanos terrestres comezarán a evaporarse. E nuns 5.000 millóns de anos, o Sol converterase nunha xigantesca estrela vermella que engulirá á Terra e, con ela, á Lúa. Así que, aínda que o afastamento lunar pareza unha ameaza para o noso vínculo co satélite, a realidade é que ambos serán destruídos xuntos no mesmo apocalipse solar.

Un dos efectos máis visibles do afastamento lunar será a fin das eclipses solares totais. Actualmente, a Lúa pode ocultar por completo ao Sol durante unha eclipse grazas a unha coincidencia cósmica: o seu tamaño aparente no ceo é case igual ao do Sol. Pero ao afastarse, o seu disco verase cada vez máis pequeno, facendo imposibles as eclipses totais. Só quedarán as eclipses anulares, onde a Lúa deixa ver un aro de lume solar ao redor.

Ademais, os cambios na duración do día e o comportamento das mareas poderían ter efectos climáticos a longo prazo. Aínda que estes impactos son sutís e lentos, poderían influír na estabilidade dos ecosistemas e no ritmo de rotación do planeta.

No pasado, cando a Lúa estaba moito máis preto, debía de verse enorme no ceo. Para os primeiros seres vivos que alzaron a vista desde os mares primordiais, o noso satélite debeu parecer un farol xigantesco. Os seus ciclos, tan regulares, marcaron desde os primeiros calendarios ata as colleitas. Hoxe, os mesmos ciclos seguen sendo esenciais, pero o proceso de afastamento xa comezou a modificar esa rutina milenaria.

Significa esto que debemos preocuparnos? Non, polo menos non na escala dunha vida humana. Pero si convida a reflexionar sobre como mesmo os movementos máis imperceptibles poden transformar o planeta co tempo. A Lúa, eterna en aparencia, tamén se move. E a súa danza coa Terra segue escribindo a historia xeolóxica e astronómica do noso mundo.

FONTE: Christian Pérez e Eugenio M. Fernández Aguilar/muyinteresante.com