#DígochoEu: Non é o mesmo unha grella que unha gralla
Aprende a diferenciar estas dúas palabras: grella e gralla.
#DígochoEu
O VIRUS DE CRIMEA-CONGO PROBABLEMENTE XA ESTEA EN GALICIA
Exemplar de carracha do xénero Hyalomma, o principal vector de transmisión da febre hemorráxica Crimea-Congo / Wikimedia Commons
Un home de 51 anos morreu en xuño de 2022 a causa da febre hemorráxica de Crimea-Congo, unha enfermidade cunha taxa de letalidade que pode acadar o 40%. O falecido era axente forestal na comarca do Bierzo, na fronteira con Galicia, e contraeu o virus a través da picadura dunha carracha, o seu principal vector de transmisión. Case dous anos despois daquel episodio, un equipo do Instituto de Investigación en Recursos Cinexéticos (IREC) publica un estudo no que constata a presenza do virus na área de Ponferrada. En concreto, os investigadores atoparon o patóxeno en 10 das 95 carrachas analizadas: “Unha das taxas de infección máis altas xamais documentadas”. Como nin os animais nin as enfermidades entenden de fronteiras, cabe reflexionar sobre a posibilidade de que a febre hemorráxica chegue a Galicia. “Probablemente o patóxeno xa estea aquí. Outra cousa é que se dean casos en humanos”, apunta a investigadora Susana Remesar, experta en Sanidade Animal da Universidade de Santiago (USC).
O virus leva circulando en España dende o 2010. E, de feito, entre 2013 e 2022 detectáronse 12 casos de febre hemorráxica de Crimea-Congo, dos que faleceron catro, segundo os datos facilitados polo Sergas. As únicas comunidades autónomas nas que se rexistraron contaxios foron Castela e León e Estremadura, coas provincias de Ávila, Badaxoz, Salamanca e León como únicas afectadas. E aínda que en Galicia non se rexistrou ningún caso desta enfermidade, os expertos non descartan que xa estea circulando no territorio. “Ata hai pouco non tiñamos o serotipo 4 do virus da Lingua azul —unha enfermidade que afecta aos ruminantes— e hoxe xa está en Ourense. Co cambio climático aparecen novas especies e novas enfermidades”, sinala o decano da Facultade de Veterinaria da USC, Gonzalo Fernández. A súa compañeira Susana Remesar insiste en que a febre hemorráxica pode estar presente en Galicia aínda que non haxa constancia dela: “Non vas detectar o virus se non se dan casos”.
Un paso imprescindible para coñecer mellor o patóxeno e a súa distribución no territorio é, precisamente, a través de estudos científicos como o do IREC, que depende do CSIC e ten a súa sede na cidade manchega de Ciudad Real. A aparición de tres casos na comarca do Bierzo entre 2021 e 2022 foi o principal impulso da investigación, que tamén suxire que esta febre hemorráxica “pode estar estendéndose ao noroeste de España”. Para a detección do virus, os investigadores percorreron 30 quilómetros a pé na periferia de Ponferrada co obxectivo de identificar as especies de carrachas presentes na zona e responsables da transmisión autóctona do virus. O resultado foi, tal e como cualifican no propio estudo, “sorprendente”, dado que ningún dos individuos recollidos pertencía ao xénero Hyalomma, considerado o principal vector da enfermidade.
Máis en detalle, hai dúas especies moi abundantes que son as grandes transmisoras da febre hemorráxica de Crimea-Congo: Hyalomma lusitanicum e Hyalomma marginatum. Segundo explican os investigadores no artigo, ambas están documentadas no noroeste peninsular, aínda que en baixa frecuencia. Así o confirman tanto Gonzalo Fernández como Susana Remesar, que fan fincapé en que este xénero de carrachas non está moi estendido en Galicia. Con todo, o estudo do IREC confirmou que outras especies eran positivas no virus, abrindo a hipótese de que outro tipo de xéneros, máis alá do Hyalomma, desenvolvan “un papel inesperado” na transmisión do virus de Crimea-Congo. “Que detectaran o patóxeno noutros xéneros de carrachas non quere dicir que teñan a capacidade de transmitilo. Habería que demostrar que sendo positivas, se pican a algún hospedador poden contaxialo”, indica Remesar, insistindo en que se precisan máis estudos para determinar o comportamento do virus e tamén da súa transmisión.
Os “sorprendentes resultados” do estudo do IREC, que abren a porta a contemplar outros xéneros de carrachas como transmisoras deste virus de orixe africana, tampouco son concluíntes. De feito, os investigadores indican claramente no estudo que non se pode descartar que fosen as carrachas do xénero Hyalomma as que contaxiaron aos tres casos detectados no Bierzo entre 2021 e 2022. “A limitada extensión da área de estudo podería ter pasado por alto focos moi favorables para as carrachas Hyalomma na rexión, polo que non se pode descartar que desempeñaran un papel nos casos humanos de febre hemorráxica Crimea-Congo notificados no Bierzo”, subliña o estudo. Malia que este punto non queda de todo esclarecido na investigación, serve para que o equipo do IREC lance unha advertencia e considere “necesario” comezar a tomar medidas preventivas no noroeste de España, onde semella que se está propagando a enfermidade.
No que respecta ás accións que se poderían levar a cabo, Remesar sinala a realización de mostraxes, tanto a nivel preventivo —como fixeron os investigadores do IREC— como nos centros sanitarios, de maneira que se poidan detectar casos de febre hemorráxica que, doutro modo, poderían pasar desapercibidos. Con todo, estas non son as únicas propostas da experta en Sanidade Animal, que cre que se deberían implementar medidas de tipo individual para reducir o máximo posible o risco de transmisión. “Debes prestar especial atención se vas por zonas con moita vexetación. Galicia non é Madrid e por calquera matogueira pola que pases xa podes levar unha carracha enriba”, apunta a investigadora da USC. Con todo, insiste en que aínda non se detectou ningún caso no país e que máis alá da vixilancia, non hai que caer na alarma. “A febre hemorráxica Crimea-Congo ten unha taxa de mortalidade elevada pero son casos puntuais. A enfermidade de Lyme si que está estendida por toda Galicia e xa se considera endémica”, puntualiza Remesar.
FONTE: Laura Filloy/gciencia.com
CANTO SABES DE COLOMBIA? XVI
Continúo coa serie adicada a Colombia, o país con maior biodiversidade do mundo, o vigesimosexto país máis grande do mundo e o sétimo máis grande de América, e a segunda nación con máis hispanofalantes, detrás de México.
A contestación correcta á pregunta de onte é Peso. Concretamente Peso colombiano (COP), pois o peso tamén figura noutros países como Peso arxentino, Peso chileno, Peso uruguaio e peso mexicano. A esta fecha o cambio é:
1 COP = 0,000241978 EUR
1 EUR = 4.132,24 COP
E imos coa pregunta de hoxe!
16. Cal é o animal emblemático de Colombia?
1- Olinguito
2- Oso de anteollos
3- Cóndor
Mañá a solución e unha nova pregunta!
FONTE: es.wikipedia.org Imaxes: banrep.gov.co/es e colombia.co e es.wikipedia.org
A ORIXE DAS PALABRAS: SIGNIFICADO DE APELIDOS REMATADOS EN -EZ
Un dos trazos máis distintivos dos apelidos en España é a prevalencia dos patronímicos, especialmente aqueles que rematan en "ez". Esta terminación indica descendencia, significando "fillo de".
Xurdiron como unha forma de identificación que engadía información sobre a filiación dunha persoa. Por exemplo, se un individuo chamábase Xoán e o seu pai chamábase Pedro, o seu apelido sería Pérez, denotando "Xoán, fillo de Pedro". Esta forma de denominación popularizouse especialmente en Castela, pero pronto se estendeu por outras rexións, reflectindo unha sociedade que valoraba profundamente os lazos familiares e a herdanza xenealóxica. Así outros exemplos serían Rodríguez (fillo de Rodrigo), Benítez (fillo de Benito), Martínez (fillo de Martín), etc.
FONTE: Fran Navarro/muyinteresante.es Imaxe: prensaescuela.es
CALENDARIO ESCOLAR CURSO 2024/2025
O DOG de onte, publica a Orde do 12 de abril de 2024 pola que se aproba o calendario escolar para o curso 2024/25 nos centros docentes sostidos con fondos públicos na Comunidade Autónoma de Galicia.
Estes son os aspectos máis importantes:
- As actividades lectivas nas ensinanzas de educación infantil, educación primaria, educación secundaria obrigatoria, bacharelato, formación profesional e réxime especial realizaranse desde o día 11 de setembro de 2024 ata o 20 de xuño de 2025, ambos incluídos. Non obstante, para o segundo curso de bacharelato a impartición efectiva das clases rematará de acordo coas datas previstas para a avaliación de bacharelato para o acceso á universidade (en diante, ABAU). No caso das ensinanzas de réxime especial, poderá flexibilizarse o inicio das actividades lectivas tendo en conta as características e particularidades deste tipo de ensinanzas.
- Os períodos de vacacións escolares no curso académico 2024/25 serán os seguintes:
* Nadal: Desde o día 23 de decembro de 2024 ata o día 7 de xaneiro de 2025, ambos incluídos.
* Entroido: Os días 3, 4 e 5 de marzo de 2025.
* Semana Santa: Desde o día 14 ata o día 21 de abril de 2025, ambos incluídos.
- Días non lectivos:
* As festas laborais de ámbito estatal, as festas laborais de ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia e as festas laborais de carácter local acordadas pola consellería con competencias en materia de emprego da Xunta de Galicia serán días non lectivos.* Nos centros en que unha ou as dúas festas laborais de carácter local a que se refire o punto anterior non coincidan con días lectivos, os consellos escolares, os consellos sociais ou, na súa falta, os responsables dos centros de menos de tres unidades poderán solicitar, segundo proceda, un ou dous días non lectivos, que deberán preverse na programación xeral anual do centro, argumentando razóns de tradición, costume ou conveniencia pedagóxica. Esta petición deberá facerse antes do día 18 de outubro de 2024 perante a xefatura territorial correspondente que, logo de informe da Inspección educativa e dos que coide oportunos, resolverá o que proceda. É recomendable que os centros da mesma localidade elixan, de ser o caso, os mesmos días non lectivos, para o cal se buscará o consenso entre todos os centros para a súa selección.
* O Día do Ensino, que terá a consideración de día non lectivo, celebrarase o 31 de outubro de 2024.Para completar esta información preme.
FONTE: xunta.gal/dog Imaxe: eldiario.es/galicia
CANTO SABES DE COLOMBIA? XV
Continúo coa serie adicada a Colombia, o país con maior biodiversidade do mundo, o vigesimosexto país máis grande do mundo e o sétimo máis grande de América, e a segunda nación con máis hispanofalantes, detrás de México.
A contestación correcta á pregunta de onte é 20 de xullo de 1.810. En ocasións, sucesos aparentemente insignificantes poden desembocar en grandes disputas. Ese é o caso do día en que se iniciou a Independencia de Colombia, cuxo detonante foi, aínda que non de forma illada, un floreiro. E é que o que ocorreu o 20 de xullo de 18.10 na casa de José González Llorente, en Santafé (actual Bogotá), foi a pinga que colmou o vaso para un sector da elite criolla que anhelaba, desde facía tempo, desprenderse do xugo español e conseguir a igualdade entre americanos e españois. Nese día, asinouse a acta do Cabido, aínda que o movemento independentista viña procreando desde finais do século XVIII, con máis intensidade desde a Rebelión dos comuneiros (1.781) e con clara inspiración no documento da Ilustración traducido ao español por Antonio Nariño: a Declaración dos Dereitos do Home (1.795). Ese venres, un día de mercado en que as rúas de Santafé estaban moi concorridas, o cabido Antonio Morais ideou un plan que servise de escusa para xerar unha revolta. A estratexia consistía en acudir ao negocio de José González Llorente, un reputado comerciante español, a pedirlle un floreiro para decorar un banquete dedicado a Antonio Villavicencio, o encargado polos españois de formar unha xunta local na Nova Selecta. Aceptase ou se negase a prestar o obxecto, a tensión acumulada entre os criollos non podía facer máis que explotar, e ese foi o día elixido. Cumprindo coas expectativas de Morais e os seus afíns, Llorente rexeitou proceder ao préstamo e mostrou un gran desprezo "a Villavicencio e a todos os americanos (criollos)". Así, as palabras do comerciante español desencadearon unha pelexa física que terminou na sublevación do pobo contra os españois. A etapa bélica, estendeuse desde 1.810 ata 1819, coa creación da Gran Colombia de Simón Bolívar.
E imos coa pregunta de hoxe!
15. Cal é a moeda oficial de Colombia?
- Real
- Guaraní
- Peso
- Bolívar
- Novo Sol
Mañá a solución e unha nova pregunta!
FONTE: historia.nationalgeographic.com.es e es.wikipedia.org Imaxes: Briyotome, via Wikimedia Commons e es.wikipedia.org
#DígochoEu: Cerca, si *Lexos, non
*Lexos NON!
#DígochoEu
CANTO SABES DE COLOMBIA? XIV
Continúo coa serie adicada a Colombia, o país con maior biodiversidade do mundo, o vigesimosexto país máis grande do mundo e o sétimo máis grande de América, e a segunda nación con máis hispanofalantes, detrás de México.
A contestación correcta á pregunta de onte é Nevado de Hulia. A 5.364 metros, é o volcán máis alto de Colombia, un estratovolcán situado no triplo punto dos departamentos de Huila, Tolima e Cauca. Despois de permanecer inactivo durante máis de 500 anos, o volcán mostrou fortes signos de actividade en 2007 e 2008. Entrou en erupción dúas veces en abril de 2007, unha en abril de 2008 e outra en novembro de 2008.
E imos coa pregunta de hoxe!
14. A Indepencia de Columbia de España foi declarada o...
- 20 de xullo de 1.808
- 20 de xullo de 1.809
- 20 xullo de 1.810
Mañá a solución e unha nova pregunta!
FONTE e Imaxes: es.wikipedia.org