A CÉLULA DA QUE PROCEDEMOS TODOS

Chemineas hidrotermais no fondo do Ártico próximas ao punto onde se atoparon as Loquiarkeas / R. B. PEDERSEN

Os humanos sabemos máis da superficie de Marte que das profundidades do océano, e hoxe un ser microscópico volveuno deixar meridiano. Un barco de exploración científica encontrou no fondo do Ártico uns microbios que permiten aclarar como, hai máis de 2.000 millóns de anos, unha célula solitaria e primitiva deu lugar á espectacular orxía de vida complexa que abrangue a humanos, animais, plantas e fungos.

Os novos organismos foron bautizados como lokiarqueas, un termo que probablemente abrangue a varias especies ata agora descoñecidas. O seu material xenético encontrouse a 3.283 metros de profundidade, preto dunhas chemineas hidrotermais entre Noruega e Groenlandia coñecidas como o Castelo de Loki, o misterioso deus nórdico. Os seus descubridores cren que son a ponte entre a vida celular máis sinxela, os procariotas, e o resto de seres vivos, os eucarióticas.

Todos os seres vivos que podemos ver ao noso arredor son membros do grande imperio eucariótica. Toda forma de vida cuxas células teñen un núcleo diferenciado para gardar o ADN, un citoesqueleto ben desenvolvido e orgánulos que as manteñen vivas é un eucariótica.

Arquéalas compoñen outro dominio fundamental da vida máis descoñecido. Non teñen núcleo celular, pero si trazos xenéticos que as achegan a nós e as afastan das bacterias e outros procariotas. Os primeiros fósiles de procariotas datan de hai uns 3.500 millóns de anos. Uns 1.500 millóns de anos despois, nunha Terra irrecoñecible, evolucionaron as primeiras células eucarióticas que sustentaron unha incomparable proliferación de novos seres vivos. Como sucedeu é un misterio que varias hipóteses científicas compiten por explicar. As lokiarqueas poden ser a resposta, xa que parecen descendentes directos do noso antecesor microbio.

Só o 1% de todos os microorganismos que habitan a Terra pódense criar no laboratorio e estas novas arqueas non son unha excepción. O equipo investigador puido identificalas e estudalas grazas a unha técnica, a metagenómica, que identifica o código de barras xenético de cada ser vivo de entre os sedimentos mariños e logo intenta recompoñer o resto do seu xenoma.

Segundo o traballo, publicado en Nature, arquéalas de Loki son os microbios sen núcleo máis parecidos ás nosas propias células eucarióticas, das que parecen "irmás" en termos filoxenéticos.

Talvez o máis frustrante deste descubrimento é que non sabemos que aspecto teñen arquéalas de Loki. O estudo non se basea no organismo en si, senón nos seus xenes e proteínas. O novo obxectivo de Ettema será sacar estes microbios do fondo do mar e estudalos baixo o microscopio, o que ofrece unha dobre dificultade. Primeiro, estas arqueas están tan esparexidas no tenebroso e xélido fondo mariño dada a escaseza de nutrientes que as mostras recollidas polos barcos conteñen moi poucas. Segundo, o seu ritmo de división celular é extremadamente lento, pode levar anos, e iso se hai sorte e os científicos adiviñan de que se alimentan. Por iso, ao mesmo tempo, van seguir secuenciando o metaxenoma das profundidades en busca de novas especies que aclaren como a unión entre os dous grandes imperios procariotas deron lugar a un terceiro, o noso.

FONTE : Xornal El País/Ciencia