OUMUAMUA: O PRIMEIRO ASTEROIDE INTERESTELAR

 

O 19 de outubro pasado un telescopio robótico de Hawaii, dedicado a localizar pequenos corpos celestes próximos á Terra, descubriu o que parecía un novo cometa entre as órbitas da Terra e Marte. O recentemente chegado non desenvolveu cola, e aos poucos días clasificouse simplemente como un asteroide sen maior interese. Pero as sorpresas empezaron ao calcular os parámetros da súa órbita.

Cando foi descuberto, o asteroide pasara xa polo seu perihelio e estaba en órbita de saída, afastándose do Sol. Ninguén o vira chegar chegar. Pero a súa velocidade non deixaba lugar a dúbidas: Proviña do espazo interestelar. E a el volvería nunha viaxe cuxa duración se mide en centos de miles, se non centos de millóns de anos.

Unhas poucas observacións e moitos cálculos permitiron establecer que a súa traxectoria orixinal viña aproximadamente da dirección de Vega, unha estrela nova, na constelación de Lyra, á que non se coñecen planetas. Quizais convén aclarar que é moi dubidoso que ese asteroide teña a súa orixe nos arredores de Vega. Fai uns oitocentos mil anos, cando se calcula que estaba á distancia de Vega, Vega nin sequera chegara á posición que hoxe ocupa.

Asignóuselle o anodino nome A/2017 U1, unha denominación nova, que inauguraba outra clase na clasificación de obxectos celestes: “Interestelares”. O equipo responsable do descubrimento tiña dereito a bautizalo cun nome máis atractivo. E escolleron unha palabra en hawaiano: “Oumuamua” que vén significar “o mensaxeiro que chegou o primeiro”.

Á súa chegada movíase a uns 100.000 km/h; esa cifra triplicouse no momento en que pasou. Porque pasou incriblemente preto, enhebrándose moi por dentro da órbita de Mercurio. Isto provocáballe un fortísimo cambio de traxectoria de case 300 graos, o que o poñía en dirección á constelación de Pegaso. Este tipo de alteracións de rumbo son correntes cando se lanzan sondas interplanetarias, sobre todo, as dirixidas cara aos planetas exteriores. As Galileo, Cassini ou Juno, por poñer só uns exemplos recentes, utilizaron esta manobra, chamada de “asistencia gravitatoria” tanto para axustar o seu rumbo como a súa velocidade cara aos seus obxectivos. Postos a fantasear, se Oumuamua fose un obxecto artificial, os seus construtores non poderían facelo mellor para axustar a súa traxectoria cara a outro destino. A tales velocidades, é claro que estaría moi pouco tempo ao alcance dos telescopios, así que varios observatorios apresuráronse a analizar as súas características. Entre eles, o do Roque dos Muchachos, na Palma, que conseguiu fotografalo a finais de outubro: Un simple punto luminoso fronte a uns campos de estrelas movidas durante a exposición. E tamén o seguen varios telescopios xigantes en Sudamérica e Hawaii. E o Hubble (no rango visible) e o Spitzer (no infravermello).

A curva de luz, ou sexa as variacións de brillo ao virar sobre si mesmo, apuntaba outra sorpresa: non era de forma esferoide nin irregular; máis ben alongada, como un cigarro. E vai dando tumbos ao redor do seu eixo transversal (o máis curto: cousas do momento de inercia). O seu día dura unhas sete horas. Asumindo unha superficie escura como a doutros asteroides, estímaselle unha lonxitude de algo menos de medio quilómetro por unha anchura oito ou quizais dez veces inferior e moito menor que, por exemplo, o cometa 67 P que visitou hai uns anos a sonda Rosetta. Entre o medio millón de obxectos que actualmente se teñen baixo vixilancia, nunca se viu nada cunha forma semellante. A análise espectroscópico da súa luz apunta, ademais a un predominio das lonxitudes de onda baixas: Oumuama ten un matiz avermellado. Quizais a consecuencia dos cambios que sufriron os seus minerais debido ao bombardeo de radiación cósmica durante a súa larguísima odisea polo espazo. O máis probable é que está composto por roca sólida e non por refugallos aglomerados, como algúns cometas. Ten que selo para resistir as forzas de marea que xera un paso tan próximo xunto ao Sol así como a súa propia forza centrífuga; ambos os factores tenden a fragmentarlo.

Houbo propostas para construír a fume de carozo unha sonda que se vaia a cazalo e poida investigalo en detalle antes de que desapareza. Ou mesmo depositar nel algún instrumento científico. Aínda que o tempo é moi xusto, hai quen di que quizais podería tentarse. Ata agora, o récord de velocidade téñeno as dúas sondas alemás Helios que, ao pasar polo perihelio, alcanzaron o 250.000 Km/ h. Case como o Oumuamua. Pero non o suficiente, claro. Como todos cometas cando van en traxectoria de saída, o Oumuamua foi perdendo velocidade aínda que aínda se mantén por encima dos 25 quilómetros por segundo. A ese ritmo na primavera pasará á distancia de Xúpiter e en 2019, á de Saturno. Para alcanzalo, calquera vehículo que puidese lanzarse agora (supoñendo que xa estivese dispoñible) tería que ir moito máis rápido que calquera outro xamais construído. E ao chegar alí, salvo que se utilizasen complicados sistemas de manobra, o encontro só duraría unha fracción de segundo.

FONTE: Rafael Clemente/Xornal El País/Materia