PREMIOS FRONTEIRAS DO COÑECEMENTO BIOMEDICINA X EDICIÓN

O inmunólogo estadounidense James P. Allison / F. BBVA 

O inmunólogo estadounidense James P. Allison (Texas, 1948) foi o gañador da décima edición dos Premio Fundación BBVA Fronteiras do Coñecemento na categoría de biomedicina.

As súas investigacións impulsaron o desenvolvemento de fármacos que utilizan o sistema inmune para combater o cancro. Por exemplo, o ipilimumab, o primeiro medicamento oncolóxico contra o melanoma metastásico. Este tratamento mostrou unha alta taxa de efectividade: a esperanza de vida medra de 11 meses ata 10 anos no 20% dos pacientes. 

A inmunoterapia baséase en potenciar a capacidade do sistema de defensa do organismo para combater e eliminar as células cancerosas de maneira específica. A finais dos anos 90, Allison demostrou con experimentos en ratos que, ao bloquear a molécula CTLA-4, desencadeábase unha reacción inmunolóxica capaz de destruír as células tumorales no organismo dos animais. Pero a aceptación dos seus achados por parte da comunidade científica non foi inmediata. O escepticismo inicial baseábase, segundo Allison, en que a inmunoterapia xerara “expectativas esaxeradas”: “Moitos lanzáronse a probar tratamentos sen comprender realmente que querían modificar, é dicir, sen realizar antes a ciencia básica necesaria”.

Os bos resultados dos ensaios con humanos, iniciados en 2001, deron a razón a Allison, que na actualidade é director do departamento de Inmunoloxía do centro Anderson da Universidade de Texas (EE UU). Dez anos máis tarde, en 2011, a Axencia do Medicamento de Estados Unidos (FDA) aprobou o primeiro fármaco: o ipilimumab. Allison explicou que este medicamento “non combate o cancro directamente, senón que fai que o sistema inmunitario atáqueo”.

A inmunoterapia é agora una das áreas de investigación máis activas en oncoloxía. Unha das súas vantaxes é que xera unha resposta de memoria no organismo, o que aumenta a protección fronte a recidivas. Ademais, os seus efectos secundarios son menores que os de terapias convencionais. A pesar destes beneficios, o propio Allison recoñece que a inmunoterapia non será a solución definitiva: “Non imos curar todos os tipos de cancro”. Con todo, as súas investigacións abriron a porta ao desenvolvemento doutros tratamentos antitumorais. Xa se aprobaron outros tres fármacos baseados na inhibición dos puntos de control para cancro renal, de vejiga ou de pulmón. Ademais de que este tratamento non é alcanzable para todo o mundo, xa que “o custo pode ser verdadeiramente alto”, a inmunoterapia só é efectiva nunha determinada porcentaxe de pacientes. Co fin de analizar a eficacia dos tratamentos, Allison está a traballar nun proxecto cun centenar de ensaios clínicos: “Estamos a estudar tecidos de pacientes para investigar casos nos que funciona e nos que non”.

O inmonólogo alertou de que a poboación mantén hábitos de vida pouco saudables que están a provocar un aumento dos casos de cancro en todo o mundo. Non fumar, realizar exercicio físico e evitar a obesidade prevén a aparición de catro de cada dez tumores, segundo o científico. "A mortalidade está a diminuír polo efecto dos novos fármacos, pero o mellor é a prevención do tumor e o estilo de vida saudable", sinalou.

Parabéns!

FONTE: Isabel Rubio / Xornal El País/Ciencia