O DINOSAURO QUE VOABA CON ÁS DE MORCEGO

Reconstrución da vida do estraño Ambopteryx longibrachium de ás membranosas / Chung-Tat Cheung/eurekalert.org

Na década de 1860, poucos anos despois da publicación de A orixe das especies, os traballadores dunha canteira en Baviera retiraron unha gran laxa de pedra, deixando ao descuberto o esqueleto dunha estraña criatura sepulta alí desde facía 150 millóns de anos. Tiña garras afiadas, mandíbulas cubertas de dentes e unha longa cola ósea, como a dun réptil; pero ademais presentaba plumas e ás, como un paxaro.

O biólogo Thomas Henry Huxley, amigo persoal de Darwin e un dos seus defensores máis decididos, deuse conta de que a besta, chamada Archaeopteryx, posuía unha estraña semellanza con pequenos dinosauros carnívoros, como o Compsognathus, e propuxo unha idea radical: o fósil pertencía a un antecesor das aves, que evolucionarían a partir dos dinosauros.

Bautizado polos seus decubridores como Ambopteryx longibrachium, o fósil pertencente á familia dos escansoriopterígidos, pequenos dinosauros emplumados, que tiñan mans alongadas e dedos moi longos, cos que rubían e desprazábanse polas árbores. Desde entón máis de 150 anos de descubrimentos científicos en todo o mundo foron dando a razón a Huxley. E China en particular achegou máis fósiles que ningún outro país para apoiar as teorías do biólogo inglés. O último nesta nutrida lista é un pequeno dinosauro con ás de morcego, achado na provincia de  Liaoning, que se describe por primeira vez hai uns días nun artigo na revista Nature. Desenterrado por membros da Academia Chinesa de Ciencias, trátase dun espécime que viviu hai 163 millóns de anos e que proporciona valiosa información sobre os antecesores das aves e de como a natureza experimentou con diferentes estruturas anatómicas antes de conquistar a capacidade de voar.

En 2015 outro equipo de científicos chineses descubriu os restos dun membro desta familia que presentaba un óso de 13 centímetros de longo en cada pulso, ademais de pequenos parches de tecido membranoso adheridos ao redor do seu esqueleto. O achado demostraba que estes animais non eran só trepadores, senón que podían planear ou voar distancias curtas grazas a unha estrutura anatómica nunca antes vista en dinosauros, só en mamíferos ou  pterosaurios. Aquel animal recibiu o nome de Yi qi, que significa ’estraña á’.

Aínda que pertence á mesma familia que Yi qi, Ambopteryx presenta diferenzas sorprendentes e reveladoras respecto a o seu parente. O óso da extremidade anterior é sensiblemente máis ancho, ten unha cola curta que termina en vértebras fusionadas e unhas extremidades traseiras moito máis alongadas. En calquera caso, se Ambopteryx ou Yi qi quixesen voar, só poderían facelo planeando, xa que a súa anatomía non parece deseñada para axitar as ás. Os mesmos ósos da membrana do á podería facer que o aleteo fose difícil e as características das extremidades anteriores suxiren que os músculos requiridos para o voo serían relativamente débiles.

De acordo cos autores, esas ás  membranosas en extremidades anteriores alongadas probablemente representan un experimento de curta duración na natureza, xa que os dinosauros que desenvolveron ás emplumadas acabaron impoñéndose, desde un punto de vista evolutivo. "As nosas análises mostra que os grandes cambios na estrutura das ás evolucionaron preto do momento no que se produciu a división entre os  scansoriopterygidae e a liñaxe das aves, cos dous  clados tomando camiños moi diferentes para voar", explican no artigo.

FONTE: Amado Herero/elmundo.es/ciencia