DÚAS CAVEIRAS AMEAZAN CON CAMBIAR A HISTORIA DA NOSA ESPECIE

Un par de caveiras achadas nunha cova do sur de Grecia expoñen hoxe unha información que obrigaría a tirar ao lixo os libros de texto sobre evolución humana, aínda que moitos expertos independentes advirten de que é aínda pronto para facelo.
 

O cranio parcial Apidima 1 (dereita) e a súa reconstrución desde a vista posterior (centro) e lateral (esquerda) / Katerina Harvati, Universidade Eberhard Karls de Tubinga

O cranio Apidima 2 (esquerda) e a súa reconstrución (dereita) / Katerina Harvati

Os dous cranios foron atopados nos anos setenta. Estaban a poucos centímetros o un do outro, incrustados na roca da gruta de Apidima, nun cantil salpicado polas ondas do Mediterráneo. Unha das caveiras conservaba os ósos do rostro e a outra só a parte posterior da cabeza. Nun primeiro momento foron atribuídos a neandertais, a especie humana curmá da nosa que ocupou Europa durante centos de miles de anos antes de extinguirse misteriosamente hai 40.000 anos, xusto cando os sapiens chegamos ao continente.

Agora, un equipo de paleoantropólogos volveu a datar os dous cranios e reconstruíunos en tres dimensións para analizar a súa fisonomía en detalle. Os resultados, publicados en Nature, apuntan a que o cranio máis antigo e incompleto ten 210.000 anos e é dun Homo sapiens, o que lle convertería no membro da nosa especie máis antigo xamais atopado en Europa.

A proposta é unha tremenda mandoble á versión clásica e aínda a máis aceptada sobre a orixe da nosa especie. Segundo esta versión, o  sapiens apareceron no leste de África. Dous dos fósiles da nosa especie máis antigos datan de hai 196.000 anos e 160.000 anos e acháronse en Etiopía. A análise do ADN de poboacións actuais fixa en orixe da especie fai uns 200.000 anos.

A análise de ADN tamén mostrou en estudos previos que, uns 100.000 anos despois, os sapiens saíron por primeira vez do seu berce africano para explorar Eurasia. Nesa  escaramuza atopáronse cos neandertais e tiveron fillos con eles, pero aquela onda de humanos sabios non callou do todo. Ningunha das persoas actuais descende deles, senón dunha incursión fóra de África posterior fai uns 70.000 anos. Esta foi a que triunfou e poboou todo o planeta mentres os neandertais desapareceron para sempre.

Hai dous anos, un equipo de  paleoantropólogos asestou unha puñalada a este relato clásico ao presentar os fósiles de Homo sapiens máis antigos coñecidos, de hai 315.000 anos. Acháronse en Marrocos, moi lonxe do suposto berce da nosa especie. Ese descubrimento, rompedor, fai posible o que agora expón o novo estudo dos restos gregos, cuxos autores propoñen un asombroso relato dun capítulo ata agora descoñecido da nosa historia como especie.

Nese relato hai outra peza crave. O segundo cranio achado en Apidima, o que ten cara. Segundo a nova análise, data de hai 170.000 anos e pertence a un neandertal. Isto supón que houbo un grupo de sapiens que saíu de África moito antes do que sabiamos, chegou ata o sur de Europa e asentouse alí, aínda que finalmente perdeu a batalla, pois foi substituído por  neandertales.

As probas que sosteñen este relato son unha datación dos isótopos de uranio e torio acumulados nos fósiles e a análise morfolóxica dos dous cranios. O máis antigo e incompleto, o número 1, comparouse con decenas de restos de Homo sapiens e neandertais de diferentes épocas. Segundo os autores, presenta características típicas da nosa especie, como a ausencia do moño occipital, unha protuberancia encima da caluga que tiñan os neandertais.

“Se as nosas análises son correctos, os Homo sapiens entraron en Europa máis de 150.000 anos antes do que pensabamos, o que expón unha chea de posibilidades sobre a orixe da nosa especie e sobre o que lles sucedeu”, sinala coautor do estudo. O investigador recoñece que cando enviaron o seu estudo a Nature, unha das revistas científicas máis prestixiosas, “os revisores eran moi escépticos de que houbese un fósil de humano moderno achado xunto a outro de  neandertal”. Os responsables da publicación obrigáronlles a facer máis análise comparativos e datacións de uranio, que finalmente lles convenceron.

Con todo, non todos os expertos aceptan as conclusións do estudo.

FONTE: Nuño Domínguez/elpaís.com