OS CONTINENTES EMPEZARON A MOVERSE MOITO ANTES DO QUE SE PENSABA

Un mapa xeolóxico do cratón de  Pilbara. Os autores do estudo estudaron mostras (en tons verdes) que datan de hai 3.200 millóns de anos. Para a escala, a imaxe ten uns 500 quilómetros de ancho / Alec Brenner, Harvard University/Map data from the Geological Survey of Western Australia

Non hai chan firme baixo os nosos pés. A codia terrestre, unha capa de apenas unhas decenas de quilómetros, está dividida en fragmentos que flotan e móvense continuamente sobre o manto, un inmenso océano de magma de miles de quilómetros de espesor. As placas chocan entre si, superpóñense unhas a outras, xúntanse, sepáranse e, desa forma,  modelan os continentes que hoxe coñecemos. É o que os científicos chaman tectónica de placas, un proceso sen o que cal a Terra non sería a que é. E seguramente a vida tampouco.

Con todo, esta marabilla non existiu sempre. Nun principio, os continentes estaban quietos. Cando comezaron a moverse é algo que divide aos xeólogos. Algúns  teorizan que sucedeu hai uns 1.000 millóns de anos, pero un equipo dirixido por investigadores de Harvard cre que este baile a escala planetaria comezou moito antes.

Os investigadores buscaron pistas nas rochas antigas do cratón de Pilbara en Australia Occidental. O cratón é unha das pezas máis antigas da codia terrestre, grosa e moi estable, que adoita atoparse no medio das placas  tectónicas. Alí, atoparon unha deriva latitudinal de aproximadamente 2,5 centímetros ao ano ocorrida hai 3.200 millóns de anos. Segundo explican na revista Science Advances, esa é a primeira proba de que o movemento de placas moderno produciuse hai entre 2.000 e 4.000 millóns de anos. É máis, esas evidencias indican que "a Terra primitiva parecíase moito máis á actual do que moita xente pensa", defende o coautor do estudo.

O cratón de Pilbara esténdese ao redor de 482 km de ancho, cubrindo aproximadamente unha área superior a Castela e León. En 2017, os investigadores tomaron mostras dunha porción chamada Honeyeater Basalt. Alí perforaron nas rochas e colleitaron mostras de núcleo. Despois, leváronas ao laboratorio, onde as colocaron en magnetómetros e equipos de desmagnetización para coñecer a historia magnética da rocha. Desta forma, souberon a súa antigüidade. Logo, o equipo usou os seus datos e os doutros investigadores que estudaron áreas próximas, para coñecer como as rochas cambiaron dun punto a outro. Atoparon unha deriva de 2,5 centímetros ao ano.

Este traballo difire da maioría dos estudos porque os científicos centráronse en medir a posición das rochas ao longo do tempo, mentres que outros traballos tenden a centrarse nas estruturas químicas nas rochas que suxiren movemento  tectónico. Os investigadores utilizaron o novo Quantum Diamond Microscope para confirmar os seus achados. O microscopio, desenvolto por Harvard e o MIT, toma imaxes dos campos magnéticos e as partículas dunha mostra.

O equipo  planea seguir analizando datos do cratón de  Pilbara e outras mostras de todo o mundo en futuros experimentos. A tectónica de placas é clave para a evolución da vida e o desenvolvemento do planeta. Hoxe, a capa exterior da Terra consta duns quince bloques ríxidos de codia. Neles sentan os continentes e océanos. O movemento destas placas deu forma á localización dos continentes, axudou a formar outros novos e creou formas de relevo únicas, como as cadeas montañosas. Tamén expuxo novas rochas á atmosfera, o que provocou reaccións químicas que estabilizaron a temperatura da superficie do globo durante miles de millóns de anos. E un clima estable é crucial para a evolución da vida.

FONTE: Judit de Jorge/abc.es/ciencia