CRANIOS DE BABUINO AXUDAN A UBICAR O REINO DE PUNT

Un dos cranios de babuino de hai 3.300 anos que axudaron a determinar a localización do reino de Punt / Museo Británico

O reino de Punt era un dos mercados de artigos de luxo máis importantes para os antigos exipcios. Os xeroglíficos da época mostran que a primeira expedición á Terra de Deus, como a chamaban os mariñeiros, remóntase ao ano 2.500 a. C. e foi dirixida polo faraón Sahura. O obxectivo destas viaxes a paraxes afastadas, que se sucederon con frecuencia ata a fin da civilización exipcia, era comprar incenso, mirra, marfil, peles de leopardo, madeiras preciosas e babuinos para usalos en rituais de culto e adoración.

Os arqueólogos modernos non atoparan ata o de agora ningunha proba que determinase con certeza o lugar de orixe desta enigmática terra; críase que estaba en algures da costa do mar vermello, un golfo do océano Índico entre África e Asia. Con todo, un equipo de científicos, liderado por Nathaniel Dominy, primatólogo da Universidade de Dartmouth, en Estados Unidos, descubriu hai pouco dous cranios de babuinos de hai 3.300 anos arquivados no Museo Británico que axudaron a revelar a localización do reino de Punt, o seu traballo foi publicado recentemente na revista científica Elife.

Dominy conta por correo que os isótopos químicos do esmalte dos dentes dos babuinos, atopados no século XIX nunha tumba exipcia da cidade de Tebas, dan pistas sobre o seu lugar de nacemento. De acordo co científico, o chan e a auga dunha rexión específica teñen unha proporción distintiva de isótopos de osíxeno e estroncio que se garda na dentadura durante os primeiros anos de vida dos animais e permanece sen ningún cambio mesmo cando estes crecen e trasládanse a un país estranxeiro.

Os investigadores compararon os isótopos dos dous primates achados nas tumbas exipcias cos de 155 babuinos de 77 localizacións diferentes nas costas de África para estimar a súa procedencia xeográfica. Así, o equipo de Dominy puido establecer que os babuinos momificados non só non eran orixinarios de Exipto, senón que naceran na agora descuberta localización do reino de Punt, na rexión da actual Eritrea, Etiopía e o noroeste de Somalia. “A investigación comezou cando nos demos conta de que podiamos usar aos babuinos como prisma para investigar a xeografía do comercio marítimo temperán dos antigos exipcios”, di o investigador.

Dominy afirma que os resultados da investigación “son os primeiros en debuxar un mapa de Punt utilizando datos empíricos”. O seu traballo, ademais, desafía aos estudosos das civilizacións antigas que cuestionaron sempre as habilidades náuticas dos primeiros navegantes exipcios. “Comprobamos que os mariñeiros exipcios viaxaban distancias moito máis longas das que se cría para comprar babuinos vivos”, conclúe Dominy.

Estes primates, sacros para os antigos exipcios, representaban a encarnación de Thoth, un dos deuses da sabedoría, e simbolizaban a Amun-Ra, o gran deus do sol. Segundo Dominy, os sons que fan os babuinos cara ao sol ao amencer poden explicar por que os adoraban. “É posible que os antigos exipcios fosen testemuñas deste comportamento natural dos babuinos e que por iso crésenos dignos de veneración”, di Dominy. E continúa: ”As estatuas de babuinos en Exipto sempre están a mirar cara ao leste, cara ao sol nacente, cos brazos levantados. Este saúdo é unha postura de adoración común nas prácticas relixiosas exipcias”.
 

O deus Thoth representado como un babuino / INTERFOTO/Alamy Stock Photo/Alamy Stock Photo
 

De acordo coa publicación científica, o babuino sacro foi un motivo recorrente na arte e a relixión do antigo Exipto: desde figuras predinásticas ata tradicións mortuorias, incluídas pinturas murais, relevos, amuletos e estatuas. Pearce Paul Creasman, arqueólogo do Centro Americano de Investigacións orientais, díxolle nunha entrevista á revista Science que o achado de Dominy e o seu equipo era un paso “moi importante para comprender mellor esta terra misteriosa que aínda non entendemos do todo”.

A investigación de Dominy e os seus compañeiros axuda a corroborar os rexistros escritos dun programa de catividade de babuinos no antigo Exipto. “Ao analizar os isótopos doutros cinco babuinos momificados descubrimos que había unha especie de criadeiro de primates, situado probablemente na cidade de Memphis”, di  Dominy.

Os investigadores coinciden en que a navegación de longa distancia entre Exipto e Punt foi un fito importante na historia da humanidade porque impulsou a evolución da tecnoloxía marítima. “O comercio de artigos de luxo exóticos, incluídos os babuinos, foi o motor das primeiras innovacións náuticas”, conclúe o investigador. O traballo tamén é clave para comprender mellor os antigos roteiros comerciais que deron forma ás fortunas xeopolíticas durante milenios, e evidencia a necesidade de realizar máis investigacións arqueolóxicas en Eritrea e Somalia, dúas áreas actualmente pouco estudadas.

FONTE: Juan Miguel Hernández Bonilla/elpais.com/materia