DÍA INTERNACIONAL DA MULLER E DA NENA NA CIENCIA

Hoxe celebramos o Día Internacional da Muller e a Nena na Ciencia. Foi proclamado en 2015 pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas co fin de lograr o acceso e a participación plena e equitativa na ciencia para as mulleres e as nenas, ademais para lograr a igualdade de xénero e o empoderamento das mulleres e as nenas.

Á parte de Marie Curie ou Hipatia de Alexandría non son moitas as mulleres populares na historia da Ciencia. Con todo, si abundan os casos das que foron flagrantemente ninguneadas, tiveron que loitar contra o sexismo ou traballar en condicións miserables para que ao final, despois de tanto esforzo, os seus descubrimentos fosen atribuídos aos seus colegas masculinos e mesmo aos seus maridos!

Algúns exemplos:

- A xenetista estadounidense Nettie Stevens (1861-1912) realizou unha exhaustiva investigación con insectos cuxa principal conclusión revolucionaría o mundo da ciencia: son dous tipos de cromosomas, o X e o Y, os que determinan o sexo dun ser vivo, algo que a principios do século XX era completamente descoñecido. O seu traballo tamén proporcionou evidencias de como se obteñen os trazos hereditarios. Pero, mala sorte, Stevens publicou o seu traballo ao mesmo tempo que o seu prestixioso colega Edmund  B.Wilson e é fácil saber quen levou a gloria.

- Ao adiñeirado pai de Rosalind Franklin (1920-1958), dedicado á banca en Londres, non lle fixo moita graza que a súa filla quixese estudar química, e mesmo retiroulle a súa asignación, pero o empeño da noza fíxolle cambiar a súa decisión e correr cos gastos. Formouse así unha mente brillante, cuxas achegas foron imprescindibles para o descubrimento da estrutura do ADN xunto a James Watson e Francis Crick. Pero os seus colegas masculinos non foron precisamente moi elegantes con ela. Para empezar, no artigo de Nature no que publicaban os seus achados, Franklin aparece citada no último parágrafo, no que lle agradecen os seus resultados experimentais non publicados e ideas, coma se fose unha especie de «bolseira».

- A da austríaca Lise Meitner (1878-1968) é unha historia de desprezos e penalidades por unha dobre condición, a de ser muller e xudía. "Nai" da fisión nuclear (a ruptura dun átomo pesado noutros menos pesados e máis estables) e recibida en EE. UU. como unha celebridade despois da Segunda Guerra Mundial, hoxe en día apenas coñçecena. Non compartiu o Nobel de Química co seu compañeiro de laboratorio Otto Hahn por razóns difíciles de entender. E encima Hahn nin sequera mencionouna cando recolleu o premio en 1947 a pesar dos seus 30 anos de colaboración. Esa foi posiblemente a cúspide dos moitos  desaires que Meitner tivo que pasar durante a súa carreira científica.

- A estadounidense Isabella Helen Lugski (1921-2017), máis coñecida como Isabella Karle, o seu apelido de casada, desenvolveu un serie de técnicas para determinar a estrutura tridimensional das moléculas por cristalografía de raios X. Pero o Premio Nobel de Química de 1985 déronllo ao seu esposo, o tamén químico Jerome Karle, e ao seu colaborador, Herbert A. Hauptman. Ela non contaba para o comité destes galardóns, que só entregaron o 3% dos premios a mulleres.

- Cando Agnes Pockels (1862-1935) terminou os seus estudos as universidades alemás non admitían mulleres e, cando si o fixeron, os seus pais non a deixaron matricularse. Así que esta moza nada en Venecia dedicouse a coidar dos seus e non tivo máis emprego que o de ama de casa. Con todo, arranxoullas para estudar física cos libros do seu irmán, coñecementos que aplicaba ao que tiña máis a man: a auga de fregar os pratos. Desta forma, Pockels desenvolveu un dispositivo para medir a tensión superficial en substancias como aceites, graxas, xabóns e deterxentes. Os seus estudos foron publicados en Nature, pero o mundo esqueceuna por completo e foi Irving Langmuir quen levou o Nobel en 1932 polo perfeccionamento da idea orixinal de Pockels.

- Sinais de vida intelixente  interplanetaria? Non, son púlsares. Descubriunos a norirlandesa Jocelyn Bell Burnell (1943) mentres facía a súa tese doutoral na Universidade de Cambridge (Inglaterra). Tras analizar unha inxente cantidade de datos obtidos por un radiotelescopio que ela mesma axudou a construír, deu cos sinais destes cadáveres estelares que viran sobre si mesmos a gran velocidade. Con todo, o premio Nobel por ese descubrimento déronllo ao supervisor da súa tese, Anthony Hewish, e a Martin Ryle, tamén astrónomo en Cambridge. A propia Bell Burnell explicaba a National Geographic en 2013 que "a imaxe que a xente tiña nese momento de como se facía a ciencia era a dun home maior que tiña baixo o seu mando a unha chea de subalternos, de quen se esperaba que fixesen o que el dicía".

Unha pena!

Os tempos cambiaron, pero aínda queda moito que facer neste campo.

FONTE: es.wikipedia.org e abc.es/ciencia    Imaxe: youtube.com