A PRIMEIRA BOTÁNICA ESPAÑOLA: BLANCA CATALÁN

 

 

Blanca Catalán de Ocón e Gayolá está considerada como a primeira botánica española. 

Naceu o 22 de agosto de 1860 na localidade zaragozana de Calatayud, pero desde pequena residiu coa súa familia en Monreal del Campo, Teruel. A súa nai, Loreto de Gayolá, educada en Suíza, alentou ás súas fillas para desenvolver os seus intereses pola botánica e a entomoloxía e inculcoulle o amor pola natureza, que gozarou sobre todo na casa de “La Campana” en Valdecabriel, na serra de Albarracín, onde pasaban longas tempadas. Tiña unha irmá, Clotilde, afeccionada á entomoloxía e á poesía.

Branca realizou un pequeno herbario con plantas da zona de  Albarracín, algunhas das cales eran especies descoñecidas. O cóengo e botánico de Albarracín, Bernardo Zapater, púxoa en contacto co botánico alemán Heinrich Moritz Willkomm, que preparaba o seu gra Prodromus Florae Hispanicae.​ Willkomm inscribiu o nome de Branca xunto aos principais recolectores de plantas na súa obra sobre a flora española, e representa nunha lámina a Saxifraga branca.​

 

 Saxifraga carpetana, bautizada como S. blanca polo botánico H. M. Willkomm

Foi recoñecida tamén polo botánico aragonés, Francisco Loscos Bernal, o que converteu a Catalán de Ocón na primeira botánica española que inscribiu o seu nome na nomenclatura científica universal. Loscos tamén se faría eco eses mesmos anos dos traballos da naturalista no seu Tratado de plantas de Aragón.​ Relacionouse tamén co botánico valenciano Carlos Pau, quen dedicou a Branca Catalán o nome da especie Linaria branca (renomeda Linaria repens) e describiu algunhas das especies que ela lle enviou, como Serratula albarracinensis (renomeada Klasea nudicaulis).​ En virtude destas actividades, pouco usuais nunha muller do seu tempo, Willkomm, en carta a Zapater en 1879, considerouna “a primeira botánica de España”.​

Consérvanse dous dos seus  herbarios: Recordos da Serra de Albarracín. Herbario de botánica de plantas raras de Valdecabriel e Souvenir des Aigues-Bonnes. Herbier de Botanique des plantes rares de la Vallée d’Ossau.

En 1888, Branca casou co xuíz de Cartaxena Enrique Ruiz do Castelo, destinado ao xulgado de Vitoria, e tivo dous fillos. O 17 de marzo de 1904 faleceu dunha enfermidade pulmonar.

En 2019, a escritora Claudia Casanova publicou a obra de ficción Historia dunha flor, baseada na vida de Branca Catalán de Ocón.​

FONTE: es.wikipedia.org e hidalgosenlahistoria.blogspot.com             Imaxes: es.wikipedia.org