A ORIXE DAS PALABRAS: COA IGREXA TOPAMOS

“Coa Iglesia topamos”. Emprégase para expresar o inconveniente de que nos asuntos propios mestúrese a Igrexa e a frustración causada pola intervención ou a mera existencia desa institución, ou, por extensión do sentido, de calquera autoridade que supoña un obstáculo insuperable para as intencións de quen usa a frase.

Trátase dun tópico literario convertido máis tarde en expresión coloquial, que se atribúe a Cervantes nun das pasaxes de “Don Quixote da Mancha”. Non se trata dunha cita literal pois cambia o orixinal “dado” polo  de “topado”, o que posiblemente incremente a súa connotación pexorativa. A miúdo engádese “amigo Sancho”, no canto de só “Sancho” que é como figura no libro. Así mesmo, o uso da maiúscula ou a minúscula na palabra “igrexa” foi obxecto de diversas interpretacións.

En calquera caso, a evidente ironía no diálogo entre Sancho Panza e Don Quixote (Sancho sabe que non hai palacio de Dulcinea, pero fai como que o busca, e Don Quixote ve como o seu idealismo choca coa realidade) permitiu a algúns facer unha dobre lectura anticlerical, fóra ou non esa a intención do autor, ao entender o texto como unha denuncia da subordinación da sociedade e o Estado á Igrexa.

“Achemos… o alcázar -replicou don Quixote-… E advirte, Sancho, ou que eu vexo pouco ou que aquel vulto grande e sombra que desde aquí descóbrese débea de facer o palacio de  Dulcinea”.
“Guiou don Quixote, e andando como douscentos pasos, deu co vulto que facía a sombra, e viu unha gran torre, e logo coñeceu que o tal edificio non era alcázar, senón a igrexa principal do pobo. E dixo: “-Coa igrexa demos, Sancho-“

Pódese comprobar como despois desta lectura Don Quixote non se refire á Igrexa como institución, senón á igrexa do pobo e non di “topamos amigo Sancho” senón “demos Sancho”.