A ORIXE DAS PALABRAS: A INIMIGO QUE FOXE, PONTE DE PRATA

O Gran Capitán / biografiasyvidas.com  e guerra medieval / lavanguardia.com

“A inimigo que foxe, ponte de prata”. Refírese esta expresión á conveniencia de, non só non poñer obstáculos, senón facilitar a marcha do inimigo ou persoa que nos estorbe, librándonos así dela, sen esforzo nin perda de enerxías. Esta máxima militar, tan repetida, atribúese a Gonzalo Fernández de Córdoba, chamado tamén O Gran Capitán (1453-1515). O autor desta atribución é o toledano Melchor de Santa Cruz de Donas quen, no seu libro Floresta española de apotegmas y sentencias (Toledo, 1584), traza un anecdotario do gran caudillo conquistador de Nápoles. A tal Floresta é unha das coleccións máis importantes de contos e anécdotas do século XVI e mestura frases anecdóticas, sentenzas, contiños, chistes, misceláneas e datos biográficos de moitos personaxes. Moito do que explica Melchor de Santa Cruz no seu libro foi repetido infinidade de veces sen explicar a súa procedencia. No que se refire a esta frase “A inimigo que foxe, ponte de prata”, Melchor de Santa Cruz, na segunda parte, capítulo III, escribe: “O Gran Capitán dicía que os capitáns ou soldados cando non había guerra eran como chemineas no verán”. Máis abaixo: “... El mesmo dicía: ao inimigo que foxe facédelle a ponte de prata”. Esta expresión foi recollida por moitos autores do Século de Ouro e logo foi usada abundantemente ata os nosos días. Cervantes, por exemplo, na parte II, capítulo LVIII do seu Don Quixote, cando este é arroiado pola manda de touros bravos e estes seguen o seu camiño, exclama, provocándoos: “Detédevos e esperade, canalla malandrina; que un só cabaleiro espéravos, o cal non ten condición nin é de parecer dos que din que ao inimigo que foxe, facédelle a ponte de prata”. Igualmente, Lope de Vega na súa obra A estrela de Sevilla (acto 1º, escena IV) expresa: “que ao inimigo hase de facer ponte de prata”.

FONTE: José M. Manzano Callejo/nuevatribuna.es