POE, O ESCRITOR QUE QUIXO TRIUNFAR EN CIENCIA

Se hoxe coñecemos a Edgar Allan Poe (19 de xaneiro de 1809 - 7 de outubro de 1849) é polos seus relatos curtos e os seus contos de terror. Os seus 40 anos de inestable vida déronlle para renovar a novela gótica e inventar o relato detectivesco, así como para ser ademais poeta, crítico e xornalista. Pero tamén tivo tempo para ensaiar coa ciencia e ao final dos seus días estaba convencido de que sería lembrado máis polas súas ideas científicas que polos seus escritos literarios. O autor de O escaravello de ouro dedicou a súa última e pouco coñecida obra a plasmar os seus pensamentos sobre o universo. Recuperamos aquí a cara B, a científica, dun xenio atormentado cuxa vida empezou a complicarse moi pronto.

Nado como Edgar Poe en Boston, antes de cumprir tres anos perdeu ao seu pai e á súa nai, separárono do seu irmán maior e da súa irmá pequena, e o acomodado matrimonio Allan de Richmond, Virxinia, acolleuno. Aínda que os Allan déronlle o seu apelido e unha boa educación, Edgar Allan Poe nunca chegou a congeniar do todo con eles, ata o punto de que o seu pai adoptivo desherdouno. As pantasmas da súa familia biolóxica perdida nunca o abandonaron e algúns estudiosos da súa obra ven reflectida esa traumática infancia na súa tétrico estilo literario.

A comezos de 1826, Poe ingresou na Universidade de Virxinia. Alí destacou por ler todo o que caía nas súas mans e ser un alumno aplicado que traducía linguas clásicas case sen esforzo. Tamén por ter fortes pesadelos e problemas coa bebida e o xogo. Nesa época empeza a profundar no estudo da historia e a literatura, ademais de interesarse por disciplinas científicas, como matemáticas, física e astronomía.

Poe cría que sería lembrado polas súas ideas científicas e non os seus escritos literarios / Wikimedia

Poe tivo especial predilección pola astronomía e chegou a propor unha solución ao paradoxo de Olbers. Este problema físico expuña a contradición de que nun universo estático e infinito repleto de estrelas —esa era a descrición de universo da época— o ceo nocturno debería ser totalmente brillante, sen rexións escuras. Poe defendeu nunha conferencia na New York Society Library que os espazos entre estrelas eran debidos a que a distancia ata o fondo do universo era tan grande que ningún raio de luz desde alí fora capaz de alcanzar a Terra.

Ilustración de Édouard Manet para unha tradución ao francés del Cuervo de Edgar Allan Poe / Library of Congress

A vida de Poe pareceu estabilizarse cara a 1836 ao casar coa súa prima irmá Virxinia Eliza Clemm e traballar na Graham’s Magazine de Filadelfia, onde escribiu as súas grandes novelas policíacas, Os crimes de cálea Morgue (1841) e O escaravello de ouro (1843). Con todo, as cousas volveron torcerse cando en 1842 a súa muller enfermou dunha tuberculose que a mataría cinco anos despois. Ante a dura situación, Poe volveu consumir alcol e esta vez tamén láudano (un preparado de opio), o que lle produciu importantes problemas de saúde.

A pesar da súa deterioración física e mental, en 1845 chegou o seu primeiro gran éxito en vida: o poema O corvo, que alcanzou a fama da noite para a mañá e está considerado o poema máis famoso da literatura estadounidense.

Tras a morte da súa muller, no inverno de 1847 un abatido Edgar Allan Poe mergúllase na física para escribir o seu décimo e último libro, o ensaio Eureka, subtitulado Un poema en prosa, que dedicou ao científico alemán Alexander von Humboldt. Nos anos nos que Darwin dáballe voltas á súa teoría da evolución ou Maxwell lograba unificar electricidade, magnetismo e luz, Poe propúxose en Eureka “falar do físico, metafísico e matemático —do universo material e espiritual— da súa esencia, orixe, creación; da súa condición presente e do seu destino”. Aínda que a disertación non segue o método científico e está trufada de erros, contén inesperados acertos, entre os que destaca a idea de que o universo se xerou a partir da explosión dunha única partícula primordial —co que a intuición de Poe anticipouse case un século á teoría do Big Bang.

Pouco despois de publicar Eureka, Edgar Allan Poe escribía unha carta á súa tía (e á vez sogra) na que lle dicía: “Non teño desexos de vivir desde que escribín Eureka. Non podería escribir nada máis”. E así foi. Poe morreu pouco despois en Baltimore, convencido de que fixera unha das máis importantes achegas na historia da ciencia.

FONTE: Bibiana García/bbvaopenmind.com/ciencia