A MAIOR TORMENTA SOLAR DETECTADA ATA AGORA DEIXA AOS CIENTÍFICOS PERPLEXOS E ALARMADOS

Un novo motivo de preocupación chéganos desde o Sol. Desde hai moito sabemos que a nosa estrela, xeralmente acougada, pode con todo desencadear tormentas que lanzan miles de toneladas de material solar ao espazo. E sabemos tamén que nalgunhas ocasións, cando esas poderosas emisións de partículas enerxéticas coñecidas como ’execcións de masa coronal’ apuntan cara á Terra, teñen o potencial de danar os nosos sistemas de comunicacións por satélite, os nosos aparellos electrónicos e, o que é peor, nosas centrais eléctricas, provocando catastróficos apagamentos de longa duración que terían graves consecuencias para a sociedade industrial e o noso modo de vida.

Normalmente, ese tipo de eventos prodúcense durante os períodos de maior actividade do Sol, que seguen precisos ciclos nos que os ’máximos’ e os ’mínimos’ solares sucédense cada once anos, pasando alternativamente de fases de gran violencia a outras de calma case absoluta. Nestes momentos, atopámonos ao principio do ciclo solar 25, que segundo os científicos comezou entre decembro de 2019 e xaneiro do 2020 e que xa deu mostras de ser moito máis activo que o anterior. Só durante o ano pasado, en efecto, o ciclo tivo ata un 80% máis de manchas solares (onde se orixinan as tormentas e as execcións de masa coronal) que en todo o pasado ciclo 24.

Pero a nova preocupación dos científicos non se debe a que estea a empezar un ciclo máis activo que o anterior, que tamén, senón a un estudo recentemente publicado en Nature Communications no que se anuncia o descubrimento, en antigos núcleos de xeo de ambos os polos, dunha potente tormenta solar previamente descoñecida e que tivo lugar hai 9.200 anos. A tormenta, din os investigadores no seu artigo, é un dos estalidos solares máis poderosos que nunca se viron, e deixou cicatrices permanentes tanto nos xeos da Antártida como nos de Groenlandia. Se se producira no presente, paralizaría sen dúbida a maior parte dos sistemas eléctricos e de comunicacións da Terra.

O motivo de maior preocupación, con todo, tampouco é a enorme potencia daquel evento solar en concreto, senón o momento en que se produciu. De feito, a enorme tormenta golpeou o noso planeta durante un mínimo solar, a fase máis acougada e tranquila dos mencionados ciclos de actividade de once anos. Segundo os investigadores, o seu inesperado achado significa que en calquera momento, mesmo cando menos esperámolo, podería ter lugar unha tormenta solar devastadora. Algo para o que a Terra, subliñan, non está en absoluto preparada.

"Estas enormes tormentas -explica Raimund Muscheler, investigador de xeoloxía da Universidade de Lund en Suecia e coautor do estudo- actualmente non están o suficientemente previstas nas avaliacións de risco. É de suma importancia analizar que poderían significar estes eventos para a tecnoloxía actual e como podemos protexernos".

Hoxe en día, os satélites son capaces de monitorear os estalidos solares directamente. Pero atopar evidencia de tormentas antigas require dun auténtico traballo detectivesco. No xeo, os autores do novo estudo buscaron, concretamente, unhas partículas especiais coñecidas como radionúclidos cosmoxénicos, que son esencialmente isótopos radioactivos que se crean cando as partículas solares cargadas chocan con elementos na atmosfera da Terra.

Estas partículas radioactivas poden aparecer en rexistros naturais, como aneis de árbores ou núcleos de xeo, como é o caso deste estudo. En concreto, os investigadores analizaron varios núcleos de xeo obtidos na Antártida e Groenlandia. E en ambos os lugares as análises mostraron un aumento notable nos radionúclidos berilio-10 e cloro-36 hai uns 9.200 anos, o que indica que unha poderosa tormenta solar varreu a Terra naquel momento.

Unha análise máis detallada mostrou ademais que a tormenta foi especialmente poderosa, tanto ou máis que a máis potente rexistrada ata hoxe e que ocorreu durante un máximo solar entre os anos 775 e 774 antes de Cristo. E o máis desconcertante, como se dixo, é que a tormenta do novo estudo produciuse cando a actividade magnética do Sol era máis baixa, o cal deixou aos investigadores ’perplexos e alarmados’.

"Esta tormenta -escriben os autores- aumenta aínda máis a magnitude do peor escenario posible para esta clase de eventos".

FONTE: José M. Nieves/abc.es/ciencia