A BÓVEDA DA FIN DO MUNDO
Se o outro día falabamos da Caixa Negra da Terra, hoxe falaremos da Bóveda da fin do mundo.
Oculto no máis profundo dunha montaña xeada, nunha illa remota no arquipélago de Svalbard, a medio camiño entre a parte continental de Noruega e o Polo norte, atópase Banco Mundial de Sementes, ao que algúns denominan ‘A arca da biodiversidade’ e outros ‘A cripta do día do xuízo final’ e ‘A bóveda da fin do mundo’. Este banco mundial de sementes constitúe a maior reserva da diversidade de cultivos do planeta. Atesoura as sementes que poderían salvar un mundo postapocalíptico. Un salvavidas para a humanidade; ou, como sinalaron algúns científicos, ‘a habitación máis importante do mundo’.
Esta instalación subterránea, construída para resistir o paso do tempo e os desastres naturais ou provocados polo home, contén xa mais dun millón de mostras de sementes, provenientes de case todos os países do mundo: 30.000 anos de agricultura.
Aínda que no planeta existen máis de 1.700 bancos de xermoplasma con coleccións de cultivos alimentarios en custodia, moitos deles son vulnerables e están expostos non só a catástrofes naturais e guerras, senón tamén a adversidades evitables, como a falta de financiamento ou unha xestión deficiente.
Pero, que sucede coas especies de plantas cando os agricultores deixan de plantalas? Caen en desuso e, eventualmente, extínguense. E a perda dunha variedade de cultivo é tan irreversible como a extinción de calquera forma de vida.
Coa idea de salvagardar toda a biodiversidade vexetal da Terra naceu Svalbard Global Seed Vault (Bóveda Global de Sementes), un ‘búnker’ con capacidade para almacenar 4,5 millóns de variedades de cultivos, cada un dos cales conterá unha media de 500 sementes, polo que se poden gardar até 2.250 millóns de sementes.
En caso dunha mala colleita cataclísmica debido, por exemplo, a unha nova enfermidade virulenta, ou si todas as demais mostras dun cultivo determinado fosen destruídas, o mundo podería contar coa colección existente nesta ‘arca de Noé vexetal’ para proporcionar o material de orixe para novas variedades.
O Banco Mundial de Sementes foi construído a proba de desastres polo Goberno de Noruega. A activista ambiental kenyana e gañadora do premio Nobel Wangari Maathai, xa falecida, protagonizou o primeiro depósito, unha caixa de sementes de arroz, en febreiro de 2008.
A instalación é administrada e operada en asociación entre o Ministerio de Agricultura e Alimentación do país escandinavo, o Centro Nórdico de Recursos Xenéticos (NordGen) e a organización internacional Crop Trust.
Que tipo de sementes hai na ‘arca da biodiversidade’? Case de todo: ao redor de 140.000 mostras diferentes de variedades de trigo; 150.000 mostras de arroz; 70.000 mostras de cebada; e entre 10.000 e 20.000 mostras de diferentes tipos de patacas, chícharos, sorgo e moitos outros cultivos. O que non hai, nin haberá, son sementes modificadas xeneticamente.
Operarios no interior da Bóveda Global de Svalbard / NordGen
No interior da ’bóveda do fin do mundo’ non hai conflitos: as caixas se apilan segundo a orde de chegada. Así que as sementes de Corea do Norte están xunto ás de Estados Unidos, e as de Ucraína moi preto das de Rusia. Calquera semente é aceptada como un tesouro biolóxico de valor incalculable. O obxectivo é que toda a biodiversidade alimentaria terrestre poida conservarse para sempre.
A localización da Bóveda decidiuse ao consideralo o máis seguro da Terra. Ademais, cando os gobernos comezaron a falar sobre o perigo que o cambio climático representa para os cultivos, Noruega xurdiu como un dos únicos lugares nos que aínda confiaban tanto os países en desenvolvemento como os industrializados.
Así que si había que alcanzar un acordo sobre a construción dun refuxio seguro para as sementes, Noruega era a mellor opción. Por iso é polo que gobernos tan afastados politicamente como o de Washington e o de Pyongyang acordasen depositar copias de seguridade dos seus recursos vexetais máis prezados en Svalbard.
Aínda que o cambio climático é unha preocupación seria para a produción sustentable de alimentos en todo o mundo, o Banco Mundial de Sementes en si non se ve afectada por el, e os seus gardiáns tampouco esperan que se vexa afectada o futuro. As sementes conservaranse durante séculos. Hai razóns para a esperanza:
–A Bóveda de Sementes construíuse a 130 metros sobre o nivel do mar, o que asegura que o chan da instalación permanecerá seco mesmo si se derritieran os dous polos.
–O tres cámaras de sementes están escavadas nunha montaña de rocha sólida e o túnel que conduce ás cámaras está feito de formigón impermeable.
–As condicións de permafrost nas cámaras implican un requisito de enerxía máis baixo para o arrefriado mecánico a -18ºC.
–A bóveda é impermeable á actividade volcánica, os terremotos, a radiación e a crecida do nivel do mar, e en caso de fallo eléctrico, o permafrost (capa de xeo permanentemente conxelada) do exterior actuará como refrigerante natural.
Os plans para construír a Bóveda de Sementes comezaron na década do oitenta do século pasado, pero non existía entón un acordo internacional para regular a área ou para apoiar un esforzo tan grande, polo que o proxecto quedou no camiño.
Foi en 2004, coa entrada en vigor do Tratado Internacional sobre os Recursos Fitoxenéticos para a Alimentación e a Agricultura, cando houbo por fin unha boa base legal para a creación da Bóveda.
Despois de que se decidise construír a Bóveda en Svalbard, debido á súa localización remota e ao permafrost que a cobre (as sementes deben manterse conxeladas para que sigan sendo viables), o Goberno de Noruega estudo as posibles localizacións e finalmente decidiu construír a bóveda nas entrañas dunha montaña.
Ata agora, só nunha ocasión retiráronse sementes da Bóveda: en outubro de 2015, o Centro Internacional para a Investigación Agrícola nas Zonas Áridas (ICARDA), recuperou as súas sementes debido á escalada da guerra en Siria, que estaba a pór en perigo o Banco de Sementes de Alepo.
0 comentarios