ESTE PUNTO VERMELLO TEN 13.500 MILLÓNS DE ANOS E É A GALAXIA MÁIS ANTIGA XAMAIS OBSERVADA
O campo profundo do James Webb, revelado polo presidente de Estados Unidos Joe Biden, era a primeira imaxe oficial que mostraba todo o poder do novo telescopio espacial, que apenas leva medio ano no espazo. Durante a presentación, os expertos explicaron que nesa instantánea, infestada de puntos que en realidade son na súa maioría galaxias moi afastadas, brillaban as luces de obxectos que existían hai máis de 13.100 millóns de anos, ’só’ uns 700 millóns de anos posteriores ao Big Bang. Con todo, xa advertiron de que o Webb estaba deseñado para ver moito máis alá. Concretamente ata os 13.500 millóns de anos. E que seguramente o observatorio máis avanzado de todos os tempos xa captara algunha luz da infancia do noso Universo. Pois ben, o resultado non se fixo esperar e xa temos a imaxe da galaxia GLASS-z13, o corpo máis antigo que xamais vimos no cosmos. Os resultados xa foron publicados nun artigo aínda non revisado por pares en ArXiv.
Os seus autores son un equipo internacional de 25 astrónomos capitaneados por Rohan Naidu, do Centro de Astrofísica de Harvard. Buscaron os obxectos máis antigos dentro dos datos do cúmulo Abell 2744, un enxame de galaxias. Aquí atoparon o rastro de dous potenciais candidatos: GLASS-z11 e a GLASS-z13, que reciben este nome polo nome do equipo (’Enquisa desde o espazo amplificada por lentes Grism’, ou GLASS) e os ’desprazamentos a lume’ dos obxectos, concretamente de 11 e 13. O desprazamento a lume é unha medida de canto se estirou a luz dunha galaxia pola expansión do universo; canto maior sexa o corremento a lume, máis lonxe (e máis atrás no tempo) estará a fonte.
Os corrementos a lume de 11 e 13 significan que vemos estas dúas galaxias tal como existiron fai máis de 13.400 millóns de anos, só 400 e 300 millóns de anos despois do Big Bang, respectivamente. Anteriormente, o récord ostentábao a galaxia GN-Z11, situada na dirección da constelación da Osa Maior e descuberta polo Hubble en 2016. Ou sexa, sería da ’mesma idade’ de GLASS-z11, pero 100 millóns de anos posterior a GLASS-z13. "Potencialmente estamos a ver a luz estelar máis distante que alguén vise xamais", explica para AFP Naidu.
Os observatorios son como unha especie de ’máquinas do tempo’: canto máis lonxe estean os obxectos do noso telescopio, máis tardará a súa luz en alcanzarnos. É por iso que ver o universo máis remoto tamén significa viaxar atrás no tempo: a maioría das estrelas das que nos chega o seu reflexo xa non existen; e, no caso das galaxias (grupos de miles de millóns de estrelas) evolucionaron ata desaparecer ou converterse, a través de fusións e choques, noutros elementos totalmente diferentes ao que vemos.
É dicir, o que vemos nesta imaxe (e tamén o que nos mostraron as ’instantáneas oficiais’ do Webb hai unha semana) xa non existe tal e como o vemos (segundo a teoría, é posible que se converteron en galaxias espiral enormes a decenas de miles de millóns de anos luz de nós, a un lugar onde os nosos telescopios están moi lonxe de chegar). Pero temos a súa ’foto’ de hai 13.500 millóns de anos, que ofrecerá moitas pistas sobre como foi ao principio o Universo e como estes viveiros estelares formáronse en primeiro lugar.
De feito, os autores non poden asegurar a idade exacta da galaxia, pero dátana en calquera momento dentro dos primeiros 300 millóns de anos do Universo.
Aínda que o achado aínda non foi revisado e publicado nunha revista científica, xa espertou a curiosidade dos científicos. Tanto é así que, segundo afirma Naidu, outro equipo de investigadores dirixido polo astrónomo Marco Castelán que traballou coa mesma información obtida de NIRcam chegou á mesma conclusión, "o que nos dá confianza", di Naidu.
"Moitos dos rexistros preliminares que levaron a cabo cos datos xa se están pulverizando e outros cambaléanse", tuiteou o científico xefe da NASA, Thomas Zurbuchen. "Só adoito aplaudir unha vez que a ciencia levou a cabo unha revisión por pares clara. Pero todos estes datos parecen moi prometedores".
O equipo de Naidu pediu tempo co telescopio para poder facer outras probas, como a espectroscopia, que permitirá ver as propiedades detalladas da súa luz e medir de forma máis precisa a distancia que nos separa. Pero os datos preliminares mostran sorprendentes propiedades non esperadas. Por exemplo, a galaxia ten un diámetro duns 4.500 anos luz e unha masa duns 1.000 millóns de estrelas, "algo moi sorprendente e que non entendemos", afirma Naidu. Porque se só pasaran 300 millóns de anos desde o Big Bang, segundo a actual ciencia sería imposible que se formaron tantas estrelas.
Aínda así, tanto GLASS-z11 como GLASS-z13 son galaxias bastante ’modestas’ en comparación coa nosa Vía Láctea, que ten uns 100.000 anos luz de diámetro e contén aproximadamente 200.000 millóns de estrelas.
Outro descubrimento sorprendente é que GLASS-z11, a máis ’nova’ das dúas candidatas, mostra indicios de que é unha galaxia alongada, cun disco espiral en crecemento. A galaxia máis distante confirmada actual, GN-z11, tamén parece ter un disco. Aínda que a maioría das galaxias descubertas cun alto desprazamento a lume adoitan verse bastante ’grumosas’, GLASS-z11 e GN-z11 mostran que era posible que a estrutura galáctica desenvolvésese con bastante rapidez.
Apenas pasou unha semana desde que se revelaron os primeiros datos do telescopio, que tivo un tempo moi limitado para facer as súas observacións, e os científicos xa revelaron a imaxe máis detallada da Galaxia do Abanico e luces de hai 13.500 millóns de anos. Sen dúbida, un comezo moi prometedor das dúas décadas nas que veremos o Universo a través dos ollos do Webb.
FONTE: Patricia Biosca/abc.es/ciencia
0 comentarios