O ASTEROIDE QUE ACABOU COS DINOSAUROS LEVANTOU O OCÉANO DE MÉXICO A NOVA ZELANDIA

Máxima amplitude do tsunami tras o impacto do asteroide hai 66 millóns de anos / AGU Advances

Hai 66 millóns de anos un asteroide de máis de 10 km de ancho estrelouse contra o que hoxe é a península de Iucatán (México) cunha forza equivalente á de dez mil millóns de bombas atómicas como a de Hiroshima. O impacto incendiou os bosques e expulsou tanto xofre á atmosfera que bloqueou a luz do Sol. Como resultado, un inverno que durou anos e durante o cal extinguíronse tres cuartas partes das especies de animais e plantas que existían entón, entre elas case todos os dinosauros. Pero ademais, o golpe desatou un monstruoso tsunami con ondas superiores ao quilómetro e medio de altura que varreron o fondo do océano a miles de quilómetros do lugar do impacto. Chegaron ata Nova Zelandia.

Esta é a conclusión dun equipo de investigadores da Universidade de Michigan (EE.UU.), que realizaron unha simulación global do tsunami tras o impacto en Chicxulub.

"Este tsunami foi o suficientemente forte como para perturbar e erosionar os sedimentos nas concas oceánicas do outro lado do mundo, deixando un baleiro nos rexistros sedimentarios ou un revolto dos sedimentos máis antigos", explica Molly Range, responsable do estudo publicado en AGU Advances.

Os investigadores calcularon que a enerxía inicial do tsunami de impacto foi ata 30.000 veces maior que a enerxía do tsunami do terremoto do Océano Índico de decembro de 2004, que matou a máis de 230.000 persoas e é un dos tsunamis máis grandes da historia moderna.

As simulacións do equipo mostran que o tsunami irradiou principalmente cara ao leste e o nordés cara ao Océano Atlántico Norte, e cara ao suroeste a través da Vía Marítima Centroamericana (que adoitaba separar América do Norte e América do Sur) cara ao Océano Pacífico Sur.

Nesas concas e nalgunhas áreas adxacentes, as velocidades das correntes submarinas probablemente excederon os 20 centímetros por segundo (0,4 mph), unha velocidade que é o suficientemente forte como para erosionar os sedimentos de gran fino no leito mariño.

En contraste, o Atlántico Sur, o Pacífico Norte, o Océano Índico e a rexión que hoxe é o Mediterráneo estiveron en gran parte protexidos dos efectos máis fortes do tsunami, segundo a simulación do equipo. Neses lugares, as velocidades actuais modeladas probablemente eran inferiores ao limiar de 20 cm por segundo.

Os investigadores revisaron o rexistro xeolóxico en máis de 100 lugares en todo o mundo. Os resultados coincidiron cos modelos. De especial importancia, segundo os autores, son uns sedimentos moi perturbados e incompletos nas costas orientais das illas norte e sur de Nova Zelandia, que están a máis de 12.000 quilómetros do lugar do impacto en Iucatán. "Cremos que estes depósitos están a rexistrar os efectos do tsunami de impacto, e esta é quizais a confirmación máis contundente da importancia global deste evento", di Range.

A parte de modelado do estudo utilizou unha estratexia de dúas etapas. Primeiro, un gran programa de computadora chamado hidrocódigo simulou os caóticos primeiros 10 minutos do evento, que incluíron o impacto, a formación do cráter e o inicio do tsunami.

Con base nos achados de estudos previos, os investigadores modelaron un asteroide que tiña 14 quilómetros de diámetro e movíase a 12 quilómetros por segundo (27.000 mph). Golpeou unha cortiza granítica cuberta por sedimentos grosos e augas oceánicas pouco profundas, abrindo un cráter de aproximadamente 100 quilómetros de ancho e expulsando densas nubes de feluxe e po á atmosfera.

Dous minutos e medio despois do impacto do asteroide, unha cortina de material expulsado empuxou unha parede de auga cara a fóra do lugar do impacto, formando brevemente unha onda de 4,5 quilómetros de altura que se acougou cando a exección volveu caer á Terra.

Dez minutos despois de que o proxectil impactase en Iucatán e a 220 quilómetros do punto de impacto, unha onda de tsunami de 1,5 quilómetros de altura en forma de anel e que se propagaba cara ao exterior, comezou a varrer o océano en todas as direccións, segundo a simulación.

Na marca de 10 minutos, os resultados das simulacións ingresáronse en dous modelos de propagación de tsunamis, MOM6 e MOST, para rastrexar as ondas xigantes a través do océano. MOM6 utilizouse para modelar tsunamis nas profundidades do océano, e NOAA utiliza o modelo MOST de forma operativa para os prognósticos de tsunamis nos seus Centros de Alerta de Tsunami.

"O gran resultado aquí é que dous modelos globais con diferentes formulacións deron resultados case idénticos, e os datos xeolóxicos en seccións completas e incompletas son consistentes con eses resultados", sinala o coautor do estudo Ted Moore, profesor de ciencias ambientais e da terra.

Segundo a simulación do equipo, unha hora despois do impacto, o tsunami estendeuse fóra do Golfo de México e cara ao Atlántico Norte. Catro horas despois do impacto, as ondas atravesaran a vía marítima centroamericana cara ao Pacífico. Vinte e catro horas despois do impacto, cruzaran a maior parte do Pacífico desde o leste e a maior parte do Atlántico desde o oeste e entraran no Océano Índico por ambos os lados. E chegadas as 48 horas despois do impacto, importantes ondas de tsunami chegaran á maioría das costas do mundo.

Para o estudo actual, os investigadores non tentaron estimar o alcance das inundacións costeiras causadas polo tsunami. Con todo, os seus modelos indican que as alturas das ondas en mar aberto no Golfo de México superarían os 100 metros, con alturas de ondas de máis de 10 metros a medida que o tsunami achegábase ás rexións costeiras do Atlántico Norte e a costa americana do Pacífico.

A medida que o tsunami achegábase a esas costas e atopábase con augas de fondo pouco profundas, a altura das ondas aumentaría drasticamente a través dun proceso chamado formación de bancos. As velocidades actuais haberían superado o limiar de 20 centímetros por segundo para a maioría das zonas costeiras do mundo.

"Dependendo das xeometrías da costa e as ondas que avanzan, a maioría das rexións costeiras asolagaríanse e erosionarían ata certo punto", segundo os autores do estudo. "Calquera tsunami historicamente documentado palidece en comparación con tal impacto global", engaden.

FONTE: J. de Jorge/abc.es/ciencia