ASÍ SE PREPAROU A TERRA PARA ALBERGAR VIDA

Na ilustración, un corte da Terra primitiva que destaca os seus principais procesos Xeodinámicos. As liñas de campo magnético debúxanse en azul e vermello e emanan do núcleo líquido que as xerou, mentres que as forzas tectónicas de placas reorganizan a superficie e xogan un papel na circulación axitada do manto rochoso que hai debaixo / Alec Brenner

Un novo estudo dirixido polos xeólogos Alec Brenner e Roger Fu, ambos da Universidade de Harvard, acaba de achegar novas e valiosas pistas sobre como unha serie de cambios xeolóxicos axudaron a preparar á Terra para albergar vida.

Nun artigo recentemente publicado en PNAS, en efecto, os científicos explican como ao analizar algunhas das rochas máis antigas do planeta acharon probas de que, hai 3.250 millóns de anos, a codia terrestre xa mostraba unha actividade similar á tectónica de placas moderna. E ao mesmo tempo acharon a evidencia máis antiga que se coñece dun investimento de polaridade, cando os polos norte e sur magnéticos intercambian as súas posicións.

O traballo centrouse en gran parte no chamado cratón de Pilbara, no oeste de Australia, unha das pezas máis antigas da codia terrestre. Usando toda unha serie de novas técnicas, os investigadores lograron demostrar que polo menos esa parte da antiquísima superficie da Terra xa se movía a unha velocidade de 6,1 cm por ano e 0,55 graos cada millón de anos, máis do dobre que o estimado polos mesmos científicos nun traballo anterior. A explicación máis lóxica para a velocidade e a dirección desa deriva é, segundo os autores, a tectónica de placas.

"Hai moito traballo que parece suxerir que, ao principio da historia da Terra, a tectónica de placas non era a forma dominante na que se liberaba a calor interna do planeta tal e como o fai hoxe -explica Brenner-. Pero esta evidencia permítenos descartar con moita máis confianza outras explicacións que non involucran a tectónica de placas".

Por exemplo, os investigadores agora poden descartar outros fenómenos que tamén poden causar que a superficie da Terra desprácese pero que non teñen que ver coa tectónica de placas, como é o caso do chamados desprazamento polar verdadeiro e tectónica de tapa estancada. Os resultados de Brenner e Fu, en efecto, apuntan claramente a un temperán das placas tectónicas porque a taxa de velocidade recentemente descuberta é incompatible cos outros dous procesos.

No seu estudo, os científicos tamén describen o que cren que é a evidencia máis antiga de investimento de polaridade, cando os polos magnéticos norte e sur da Terra intercambiaron a súa posición hai máis de 3.200 millóns de anos. Este tipo de investimentos magnéticos son comúns na historia xeolóxica do planeta, e rexistráronse ata 183 delas nos últimos 83 millóns de anos e varios centos nos últimos 160 millóns de anos, segundo datos da NASA.

Un investimento de polos tan temperá di moito acerca de como era o campo magnético terrestre naquela época afastada. Pero o máis importante é que o campo magnético probablemente era xa o suficientemente estable e forte como para evitar que os ventos solares erosionasen a atmosfera. Esta idea, combinada cos resultados da tectónica de placas, ofrece valiosas pistas sobre as condicións nas que se desenvolveron as primeiras formas de vida.

"Estes dous feitos pintan a imaxe dunha Terra primitiva que xa era xeodinámicamente madura -di Brenner-. Tiña moitos dos mesmos tipos de procesos dinámicos que dan como resultado unha Terra con condicións ambientais e de superficie esencialmente estables, o que fai que sexa máis factible que a vida evolucione e desenvólvase".

Na actualidade, a capa exterior da Terra consta duns 15 bloques móbiles de codia, ou placas, que sosteñen os continentes e océanos do planeta. Durante eones, as placas xuntáronse e separado unha e outra vez, formando novos continentes e montañas e expoñendo novas rochas á atmosfera, o que conduciu a reaccións químicas que, no seu día, estabilizaron a temperatura da superficie terrestre durante miles de millóns de anos.

É difícil atopar evidencia de cando comezou a tectónica de placas porque as pezas máis antigas da codia son empuxadas a gran profundidade, cara ao manto interior, para nunca volver saír á superficie. De feito, só o 5 por cento de todas as rochas da Terra teñen máis de 2.500 millóns de anos, e ningunha supera os 4.000 millóns de anos de idade.

No seu conxunto, o estudo de Brenner e Fu súmase á idea de que o movemento tectónico ocorreu relativamente cedo na historia da Terra (cuxa idade é duns 4.500 millóns de anos) e que as primeiras formas de vida xurdiron nun ambiente máis moderado do que se pensou durante moito tempo. En 2018, os investigadores volveron visitar o cratón de Pilbara, que ten ao redor de 480 km de ancho. Perforaron a laxa primordial e grosa da codia para colleitar mostras que despois, en Cambridge, foron analizadas para pescudar a súa a súa historia magnética.

Para logralo, os investigadores tiveron que crear un conxunto de novas técnicas coas que poder determinar a idade e a forma en que as mostras se magnetizaron. O cal permitiulles á súa vez determinar como, cando e en que dirección desprazouse a codia, así como a influencia magnética procedente dos polos magnéticos terrestres.

Para estudos futuros, Brenner e Fu planean seguir estudando o cratón de Pilbara e outros restos de codia antiga en todo o mundo para achar evidencia aínda máis antiga do movemento de placas e de investimento magnético.

"Ao final -di Fu-, poder ler de maneira confiable estas rochas tan antigas abre unha chea de posibilidades para observar un período de tempo que a miúdo se coñece máis a través da teoría que dos datos sólidos. En última instancia, temos unha boa oportunidade de reconstruír non só cando comezaron a moverse as placas tectónicas, senón tamén como os seus movementos, e por tanto os procesos profundos do interior da Terra que os impulsan, cambiaron ao longo do tempo".

FONTE: abc.es/ciencia