En tempos en que a ciencia era unha actividade menos regrada e máis rudimentaria, a fronteira entre a realidade e a ficción ás veces quedaba diluída. Os relatos dos exploradores e viaxeiros facían nacer criaturas que en realidade nunca existiron, pero nas que se creu durante séculos. Naturalmente, nesta categoría véñennos á mente animais lendarios do folclore popular, os chamados críptidos, como o monstro do lago Ness, o Yeti, o Bigfoot ou o chupacabras. Pero máis aló destes mitos existen outras especies cuxa existencia abriuse paso ata as enciclopedias, as páxinas de ciencia ou os museos, e chegou a pasar por veraz para científicos ou académicos, ata que se descubriu que realmente eran erros ou enganos. E algúns destes casos son moi recentes.
A ovella vexetal
As especies falsas que enganaron aos eruditos non só refírense ao reino animal, senón tamén ao vexetal. E aínda que pareza mentira, houbo un tempo en que se debateu intensamente a existencia dunha planta cuxo froito era unha ovella. Esta permanecía unida ao vexetal por un talo, unha especie de cordón umbilical, e alimentábase das herbas que alcanzaba ata consumilas por completo, momento en que morrían a ovella e a planta.
As serpes mariñas xigantes son vellas coñecidas no mundo dos animais lendarios, pero ningunha delas estivo tan preto de enganar aos incautos como a que tivo o seu nome científico, Hyd describiu prolijamente a nova especie fósil que descubrira en Alabama, unha serpe mariña de 35 metros. Non un esqueleto, senón dous, vendeu respectivamente a museos de Prusia e Chicago baixo o nome de Hydrarchos (“rei da auga”) sillimani, en honra ao químico Benjamin Silliman.
A ra xigante do Carbonífero
O 28 de novembro de 1948 o diario Pittsburgh Post-Gazette publicou o achado dun rastro de pegadas fosilizadas preto daquela cidade de Pensilvania. O reporteiro permitíase libremente concluír que as impresións eran “como feitas por un pito xigante mentres saltaba pola superficie”, aínda que os científicos do museo Carnegie de Pittsburgh apuntaban que a rocha formárase no Carbonífero, hai 300 millóns de anos, moito antes da aparición dos dinosauros —e non digamos dos pitos—, nunha época en que os insectos e os anfibios dominaban a Terra. Conclusión: aquilo debía de ser o rastro dunha ra saltarina xigante, con 80 centímetros de separación entre as súas patas.
Megarachne, a araña máis grande do mundo
En 1980 o paleontólogo arxentino Mario Hünicken anunciou o achado dunha terrorífica araña fósil de medio metro que viviu no Carbonífero, hai 300 millóns de anos, e que identificou como unha migalomorfa; unha tarántula. A denominada Megarachne servinei era a araña máis grande xamais coñecida. Os museos lanzáronse a facer reconstrucións de tan temible monstro, e en 2005 un documental da BBC titulado Walking with Monsters incluíu a aparición dunha tarántula semellante cazando un Petrolacosaurus, un lagarto de 40 centímetros.
Só que a tarántula xigante nunca existiu. Fixo falta que se descubrise outro exemplar para comprender que as partes perdidas no espécime orixinal revelaban a súa verdadeira identidade: era un euriptérido, un escorpión de mar. Hoxe o animal conserva o seu nome, pero non a súa identidade. Curiosamente, Hünicken e os seus colaboradores publicaron a nova identificación en 2005, cando o documental da BBC estaba en produción e xa non podía cambiarse. No seu lugar, mantivéronse as imaxes da araña asignándoa a outro grupo, Mesothelae, que en realidade eran moito máis pequenas.
O pingüín que resultou ser tres distintos
O pingüín da illa de Hunter, Tasidyptes hunteri, non tería de seu nada especialmente novo respecto a outras moitas especies descubertas despois da súa extinción. Os seus restos describíronse en 1983, pouco despois do seu achado nunha pequena illa próxima a Tasmania. Os catro ósos atopados datáronse por radiocarbono nuns 760 anos, e os autores do descubrimento comprobaron que non se correspondían con ningunha das especies xa coñecidas. Así, o novo pingüín entrou na literatura científica como un animal cuxa existencia en carne e óso perdémosnos por uns poucos centos de anos.
Ósos atribuídos a Tasidyptes hunteri e dos que se tomaron mostras para este estudo: (A) coracoides ANWC B21145, Louisa Bay; (B) coracoides ANWC B21144, Prion Beach; (C) coracoides ANWC B21142, Hunter Island; (D–F) pelvis ANWC B21141 (holotipo), Hunter Island; (G) tarsometatarso ANWC B21143, Hunter Island; (H) sinsacro ANWC B22669, Hunter Island. A barra de escala é de 50 mm / academic.oup.com/zoolinnean
Ata que en 2017 as técnicas que hoxe conseguen rescatar ADN de restos antigos descubriron que en realidade os ósos non correspondían a un pingüín, senón a tres distintos, todos eles aínda vivos e coleando: o pingüín fada (Eudyptula novaehollandiae), o das Snares (Eudyptes robustus) e o de Fiordland (Eudyptes pachyrhynchus). Casualmente especímenes das tres especies foron a morrer ao mesmo lugar e os seus ósos mesturáronse.
Archaeoraptor, o falso dinosauro-paxaro
O 15 de outubro de 1999 a revista National Geographic organizou unha conferencia de prensa en Washington para presentar un gran achado: o Archaeoraptor liaoningensis, un fósil do Cretácico temperán descuberto en China que representaba unha nova especie de transición entre os dinosauros carnívoros e as aves. O editor de paleontoloxía da revista, Christopher Sloan, escribiu que “con brazos de ave primitiva e cola de dinosauro, esta criatura atopada na provincia de Liaoning, China, é un verdadeiro elo perdido na complexa cadea que conecta os dinosauros coas aves”.
E tanto que tiña trazos de distintos animais. Porque era un crebacabezas de distintos animais, como pronto sospeitaron diversos expertos: a cola era do pequeno dinosauro Microraptor, mentres que a parte anterior era de Yanornis, un ave pescadora extinta. O fósil non foi un achado directo, senón que foi exportado de China ilegalmente e comprado por un museo en EEUU. Como logo revelouse, a publicación da (falsa) nova especie fora rexeitada polas revistas Nature e Science, a pesar do cal National Geographic decidiu seguir adiante.
FONTE: Javier Yanes/bbvaopenmind.com/ciencia
0 comentarios