O CARACOL MÁIS GRANDE DO MUNDO

Tritón xigante (Charonia tritonis) / inaturalist.mma.gob.cl

Os que vivimos en clima tépedo ou mediterráneo estamos afeitos ver caracois dun tamaño relativamente pequeno. Estes curiosos animais, que adoitan saír dos seus agochos despois de chover, e que en España teñen dedicada mesmo unha canción infantil, non superan os 4 ou 5 centímetros, e se atopamos algún máis grande, adoita desencadear unha reacción de sorpresa e admiración. 

Pero máis curiosidade, sorpresa e admiración espertan os caracois xigantes africanos, representados principalmente por tres especies: Achatina achatina, Archachatina marginata e Lissachatina fulica.

Caracol africano xigante sobre unha man (Lissachatina fulica) / A.Greeg/iStock

Estas tres especies de gasterópodo representan os caracois terrestres máis grandes do mundo. As tres de tamaño similar, con cunchas que alcanzan ata 30 centímetros de lonxitude. Son especies omnívoras; aínda que de forma natural basean a súa dieta en plantas, poden consumir excrementos e alimentos de orixe animal. 

A. achantina procede da costa de África Occidental, entre Serra Leona e Nixeria; A. marginata ocupa territorios máis ao sur, entre Camerún e a República Democrática do Congo; e L. fulica, distribúese pola costa de África Oriental, desde Somalia ata Tanzania.

Con todo, atopáronse exemplares das tres especies lonxe do seu hábitat natural; especialmente no norte de Sudamérica, as costas orientais de México, as illas do Caribe e algunhas zonas de Estados Unidos. Son lugares onde non chegaron accidentalmente, senón que foron exportados como especies mascota, especialmente a especie Lissachatina fulica. É un animal moi fácil de manter, hermafrodita e bastante prolífico, aínda que tarda entre 5 e 6 meses en alcanzar a idade reprodutiva. Durante os seus dez anos de vida pode chegar a poñer máis de 1.000 ovos.

En España, Lissachatina fulica está catalogada como especie exótica invasora desde 2013, capaz de asentarse en gran cantidade de hábitats, desde áreas agrícolas, pasando por matogueiras e zonas húmidas, ata bosques. Pode invadir tamén parques e xardíns urbanos. Trátase dunha especie moi voraz, que compite fortemente coas especies nativas. Ademais é vector de varias especies de parasitos, entre as que destaca o nematodo Angiostrongylus cantonensis, que afecta a humanos e a outros mamíferos, e causar meningoencefalitis eosinofílica e angiostrongiliasis abdominal.

Tal é o risco, que en agosto de 2017, en Bilbao, a Garda Civil interveu 22 exemplares deste caracol a unha cidadá que os transportaba ilegalmente desde Lagos (Nixeria).

Os caracois xigantes africanos son os caracois terrestres máis grandes coñecidos. Pero a clave está no termo ‘terrestre’, e é que, como adoita ser habitual, o mar pode permitirse criaturas máis grandes. E efectivamente, os gasterópodos máis grandes do mundo atópanse nos océanos.

Un dos caracois máis grandes que existen é o tritón xigante (Charonia tritonis), que podedes apreciar na imaxe do principio do artigo, dono dunha das cunchas máis apreciadas por coleccionistas e afeccionados á malacoloxía; non ten relación cos anfibios, senón que é chamado así polo mítico personaxe grego, fillo de Poseidón e Anfitrite, que usaba unha gran buguina a modo de trompeta. De feito, empregouse historicamente para a fabricación de instrumentos musicais, como o horagai xaponés, ou a pūtātara maorí.

A cuncha espiral do tritón xigante pode alcanzar os 50 centímetros de lonxitude. Esténdese polos Océanos Pacífico e Índico, e chega a entrar ao mar Vermello. De hábitos depredadores, é unha das poucas especies capaz de cazar a estrela de mar coroa de espiñas, unha especie que á súa vez é voraz cos corais na Gran Barreira australiana. De feito, crese que a captura excesiva do tritón xigante provocou a superpoblación de coroa de espiñas, poñendo en risco os arrecifes.

Dun tamaño aínda maior é o caracol chacpel (Triplofusus giganteus), un gasterópodo cunha cuncha que supera os 60 centímetros de lonxitude e depredadora doutros caracois de menor tamaño, caendo mesmo no canibalismo. É un endemismo da costa atlántica americana, e distribúese desde Quintana Roo, por todo o golfo de México, ata a zona de Norfolk, ao sur do estado de Virginia.

Pero aínda hai unha especie de caracol máis grande. A trompeta australiana, o caracol máis grande do mundo.

Cuncha da gran trompeta australiana (Syrinx uranus) / cronicasdefauna.blogspot.com

Nas costas orientais de Australia, Papúa Nova Guinea e Indonesia vive o gasterópodo coa cuncha coñecida máis grande: pode alcanzar os 91 centímetros, e un peso de ata 18 quilos. Coñécese como trompeta australiana (Syrinx auranus), vive na rexión intermareal e na zona litoral, a uns 30 metros de profundidade. É relativamente fácil de ver en zonas de mergullo onde non fose capturado de forma masiva.

É unha especie depredadora, aliméntase de poliquetos da familia dos acoétidos, vermes mariños que poden medir ata un metro de longo, e que viven en tubos construídos baixo o chan. Este caracol xigante extrae os vermes succionando coa probóscide, unha especie de trompa longa e extensible de 25 centímetros de lonxitude. Á parte deste detalle e aínda que é unha especie moi famosa para os coleccionistas, o seu comportamento e a súa ecoloxía non son ben coñecidos aínda. Aínda é necesaria moita máis investigación para chegar a comprender a esta especie tan fascinante.

FONTE: Álvaro Bayón (Vary)/muyinteresante.es/natureza