UN CAMIÑO SÓ DE IDA: POR QUE NON HAI CANGUROS EN ÁSIA, PERO SI VARANOS EN AUSTRALIA

Hai camiños na vida que parecen ser unicamente de ida, e liñas invisibles que só se poden cruzar nunha dirección, pero nunca na contraria. Ese parece ser o caso das especies máis características da fauna australiana, canguros, koalas e marsupiais, que xamais se aventuraron a cruzar a Asia a pesar de que, ao mesmo tempo, moitas especies asiáticas, como as goannas (lagartos similares aos varanos) ou aves como as cucaburras si que entraban e estendíanse por toda Australia. Por que motivo este ’tráfico’ só producíase nunha dirección? Por que nin un só canguro abandonou xamais o continente australiano?

Durante moito tempo, os biólogos describiron esta distribución asimétrica de especies australianas e asiáticas usando unha liña imaxinaria que separa Australia de Nova Guinea e partes de Indonesia do sueste asiático continental. Este límite invisible coñécese como a ’Liña de Wallace’ e, desde hai case dous séculos, supuxo un enigma inexplicable para científicos de todo o mundo.

Agora, un equipo de investigadores da Universidade Nacional de Australia (ANU) e ETH Zúric, en Suíza, sostén que a ’culpa’ desta estraña situación é dos cambios continuos das placas tectónicas e dun brusco cambio global do clima hai varias decenas de millóns de anos. Os resultados da investigación acábanse de publicar en Science.

"Se viaxas a Borneo -explica Alex Skeels, de ANU e autor principal do artigo- , non verás ningún mamífero marsupial, pero se vas á illa veciña de Sulawesi, si. Australia, doutra banda, carece de mamíferos típicos de Asia, como osos, tigres ou rinocerontes". Segundo o artigo, para atopar as razóns deste misterio hai que mergullar no pasado.

"Hai uns 35 millóns de anos -prosegue Skeels- Australia estaba situada moito máis ao sur e estaba conectada coa Antártida. Despois, nalgún momento da liña de tempo da Terra, Australia separouse da Antártida e durante millóns de anos desprazouse cara ao norte, o que provocou que terminase estrelándose contra Asia. Esa colisión deu orixe ás illas volcánicas que agora coñecemos como Indonesia".

As illas de Indonesia recentemente formadas serviron como ’trampolín’ para moitos animais asiáticos, que a través delas chegaron a Nova Guinea e Australia. Pero non ao revés. "A nosa investigación -afirma Skeels- mostra que moitos máis grupos de fauna asiática cruzaron e establecéronse en Australia que na dirección oposta".

Segundo os investigadores, o cambio na tectónica de placas é só unha peza do crebacabezas que permite explicar esta estraña migración unidireccional de especies asiáticas a Australia, pero que impide ás especies australianas facer o propio e pasar a Asia. Outra peza importante, en efecto, é o clima.

Cando Australia separouse da Antártida, de feito, produciuse un cambio climático que levou a un arrefriado global e ao ’secado’ dos continentes, o que provocou eventos de extinción masiva en todo o mundo. "Cando Australia afastouse da Antártida -di Skeels-, abriu a área do Océano Profundo que rodea a Antártida, que agora é onde se atopa a Corrente Circumpolar Antártica. E iso cambiou drasticamente o clima da Terra no seu conxunto, facéndoo moito máis frío".

"A pesar deste arrefriado global -prosegue o investigador-, o clima nas illas de Indonesia, que os organismos utilizaron como porta de entrada para saltar a Australia, mantívose relativamente cálido, húmido e tropical. A fauna asiática, que xa estaba ben adaptada e cómoda con estas condicións, non tivo problemas para establecerse en Australia".

Pero non ao revés, sostén Skeels. "Este non foi o caso das especies australianas. Evolucionaran nun clima máis frío e cada vez máis seco co tempo e, por tanto, tiveron menos éxito en establecerse nas illas tropicais en comparación coas criaturas que emigraron de Asia".

FONTE: José Manuel Nieves/abc.es/ciencia