SABÍAS QUE... POR QUE NOS GUSTA TANTO O CHEIRO A CHUVIA?

En 1964 os científicos australianos Isabel Joy Bear e RG Thomas acuñaron o termo petricor, a fragrancia a terra mollada ou, simplemente ’o cheiro a choiva’ que aparece despois dunha tormenta. Trátase dun GPS olfativo que non é patrimonio exclusivo de Homo sapiens; axuda, por exemplo, aos peixes de auga doce a desovar ou aos camelos sedientos a alcanzar o oasis.

A verdade é que a auga de choiva en si mesma non cheira a nada, pero cando entra en contacto coa terra, as substancias que hai disoltas nela e coas bacterias que hai nese escenario adopta un aroma moi característico, imposible de esquecer.

De entrada, o nome -petricor- encerra unha historia etimológica verdadeiramente curiosa xa que fai referencia ao sangue dos deuses homéricos, xa que segundo a mitoloxía o termo ikhor describe o que ’corre polas veas dos deuses’ e petror fai referencia ás pedras. Literalmente, petricor sería o sangue dos deuses escorregando polas pedras.

Se nos penetramos agora no terreo molecular, o que orixina o petricor é a combinación das bacterias presentes no medio terrestre, fundamentalmente Streptomyces coelicolor, cos aceites das plantas, un polinomio que se coñece co nome de geosmina, literalmente «aroma da terra».

Hai persoas dotadas dun olfacto privilexiado capaces de detectar o cheiro da choiva mesmo antes de que chegue a tormenta, a explicación é que o vento é capaz de propagar as esporas da bacteria Streptomyces, as cales quedan suspendidas no ambiente achéganse a nós.

Os cheiros teñen a capacidade de xerar respostas emocional intensas, desde preferencias ata aversións olfativas, as cales teñen unha xeografía cerebral perfectamente definida. Non foron os poetas nin os perfumistas o que inventaron o vínculo entre fragrancia e emoción, foi o sistema límbico, a rexión máis primitiva do noso cerebro e a que é considerada a sede dos sentimentos.

Desde hai tempo sabemos que o noso bulbo olfativo está conectado directamente co sistema límbico e a amígdala, as zonas que modulan os estados emocionais. Isto explica por que certa fragrancia condúcenos a certos lugares: a unha cea na praia, á casa da nosa avoa, a unha pastelería… e outras nos producen verdadeira repugnancia.

Os antropólogos defenden que os nosos antepasados estableceron unha conexión emocional forte e positiva co cheiro a choiva, moi posiblemente porque lles indicaba que terminaba a estación seca e comezaba o espertar da natureza. E é que coas choivas as posibilidades de supervivencia aumentaban, os cultivos florecían e as posibilidades de conseguir alimento prolongábanse durante máis tempo.

Hai moitos séculos en determinadas rexións de Oriente Medio e Asia os chamáns e os ascetas formulaban unha fragrancia á que bautizaron como mitti attar e que se podería traducir por ’perfume da terra’. Ata onde puidemos coñecer, tratábase dunha destilación de barro seco en aceite de sándalo, a cal conservaba dalgún modo o aroma das choivas do monzón.

No ano 2008 o perfumista Jean-Claude Ellena deu o salto e elaborou un perfume cativador, fresco e relaxante, co que trataba de evocar unha paisaxe rebosante de auga.

Describiu esta fragrancia poéticamente como a expresión serena da natureza que renace tras a choiva e bautizouna como «un xardín despois do monzón». Este aroma a día de hoxe forma parte dunha liña de perfumes que trata de capturar a esencia de diferentes xardíns ao redor do planeta.

FONTE: Pedro Gargantilla/ abc.es/ciencia            Imaxe: eltiempo.es