SABÍAS QUE... POR QUE OS AVIÓNS DEIXAN UN RONSEL BRANCO?

Os sucos brancos que deixan os avións no ceo, tamén coñecidos como ronseis de condensación ou rastros defractarios, son o resultado dun complexo polinomio. Por unha banda, as nubes fórmanse cando unha masa de aire condénsase, é dicir, cando a súa humidade alcanza o cento por cento, e para que isto ocorra a temperatura ten que ser extremadamente baixa. Os avións comerciais voan na capa máis alta da troposfera, onde a temperatura atópase ao redor de -56ºC.

O segundo aspecto a ter en conta son os motores. Sabemos que os avións os utilizan para xerar unha forza de empuxe e que no proceso quéimase combustible e osíxeno, xerando unha serie de gases de combustión (dióxido de carbono, óxidos de xofre e nitróxeno, partículas metálicas e feluxe) e vapor de auga.

O vapor de auga atópase moito máis quente que o aire ambiental, de forma que se condensa e orixina o suco níveo ao que nos teñen afeitos os avións. Dalgunha maneira este fenómeno parécese á pequena nube que se forxa cando exhalamos aire unha mañá de moito frío.

O último compoñente do polinomio sería a expansión do gas ao saír do avión, dado que dentro do motor as moléculas atópanse moito máis comprimidas.

E a todo isto habería que engadir, ademais, que para poder velas necesitamos que o vento sexa uniforme e non demasiado intenso e que non haxa nubes nas capas máis baixas.

Os anglosaxóns denominan ao ronsel dos avións co termo contrail, que é unha contracción de condensation (condensación) e trail (ronsel).

A seguinte cuestión que expón este fenómeno físico é por que non todos os avións deixan un ronsel. Seguro que en máis dunha ocasión vimos a dous avións que, supostamente, voan á mesma altitude pero que tan só un deles xera ronseis de condensación. Isto débese, basicamente, á eficiencia dos seus motores.

A eficiencia dun turborreactor mídese polo coeficiente entre o traballo realizado polo motor e a enerxía química que produce. Canto máis eficiente sexa o motor, a menos altitude comezará a xerar o ronsel.

Nestes momentos a aviación está a usar os motores máis eficientes que existen, polo que os avións debuxan ronseis a altitudes cada vez máis baixas, pero como aínda conviven avións de diferentes xeracións é posible observar como algúns deixan ronseis e outros non.

Un aspecto interesante en relación cos ronseis é que a súa natureza e persistencia pode servir para predir as condicións meteorolóxicas. Por exemplo, un suco que sexa delgado e de curta duración traduce a existencia de aire con pouca humidade e gran altitude, o que predí un bo tempo; mentres que un suco espeso e duradeiro é sinal de aire húmido a gran altitude, o cal pode ser un indicador temperán de tormentas. Se, polo contario, o que o avión deixa é un ronsel que se agranda, pode indicar a proximidade de choivas.

En ocasións, durante as exhibicións aéreas, podemos observar que os ronseis son de cores. Hai que ter presente que este tipo de voos fanse a baixa altitude, para que se poidan gozar, e habitualmente durante os meses estivais, cando hai bo tempo e as temperaturas son elevadas. Estes ’surcos policromados’ conséguense mesturando colorantes e liberándoos no momento idóneo, por tanto, non se tratan de verdadeiros ronseis de condensación.

Por último, hai un tipo de ronseis moi rechamantes, as que deixan os avións cando superan a velocidade do son: unha nube que adquire a forma de disco ou de cono. Denomínanse nubes de condensación Prandtl-Glauert e fórmanse como consecuencia dunha caída súbita da presión do aire.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia    Imaxe: ADOBE STOCK