COMO FUNCIONA UNHA POTA A PRESIÓN?

Se queres entender o funcionamento dunha pota a presión é obrigatorio acudir á física. Tranquilidade!, acudiremos á física máis elemental. Nada de ecuacións difíciles nin conceptos abstractos. Só sentido común. Un pouco de paciencia porque imos por pasos.

O primeiro que temos que ter en conta son as variables que entran en xogo. Falamos de presión, temperatura e volume. Pero unha delas podémola eliminar da ecuación: o volume permanece constante. Quedamos, por tanto, con presión e temperatura. O segundo a ter en conta é fundamental: a pota debe ter auga para funcionar. Parece unha banalidade, pero é importante isto se queremos cociñar coa pota a presión. A auga é o motor de todo o seu funcionamento.

Empecemos a quentar. Se a pota está aberta observaremos que comeza a saír vapor de auga un pouco antes de que esta comece a ferver, ao redor dos 100 ºC. Entender isto e analizalo é a clave para entender o funcionamento da pota a presión. Dixemos “ao redor dos 100 ºC”, non aos 100 ºC. É dicir, empeza a saír algo de vapor antes de que se alcancen os 100 ºC. Con todo vén algo que parece unha contradición con ese fume branco: o que ves realmente non é vapor. O que ves son pequenas partículas de auga líquida en suspensión no vapor. Sexa como for, o paso a vapor de auga pode ocorrer a unha temperatura diferente a 100 ºC. De que depende? Da outra variable, da presión. A menor presión externa antes teremos auga gasosa. A maior presión, a auga cambiará de estado a máis de 100 ºC.

Que ocorre se seguimos quentando pero pechamos a pota? Pois que o vapor non poderá saír. E iso aumentará significativamente a presión no interior. Se non o cres (porque a ciencia non é crenza), podes poñer unha tapa liviá sen bloquear sobre a pota. Observas como se move un pouco? En calquera caso, a pota a presión ten un elemento que delata esa presión: a válvula de seguridade. Este ponse a dar voltas como un tolo ao pouco de pechar. É o sinal de que a presión para aumentado drasticamente.

Pero, lembra, que pasaba co vapor se aumentaba a presión? Pois que o estado gaseoso alcanzábase a máis de 100 ºC. Dito doutro xeito: teremos auga liquida a temperaturas inimanables, ata 120 ºC. E esta é a clave do funcionamento da pota a presión. A tradución culinaria de todo isto é que os alimentos coceranse con maior rapidez. Pero, ollo, a presión non aumenta de forma indefinida! Todas as potas teñen unha válvula de seguridade que deixa escapar o vapor aos poucos. En caso contrario podería estoupar.

As potas máis antigas teñen unha válvula que vira, a velocidade de xiro indicará a presión interior. É unha forma un pouco “a ollo” de controlar a presión. Con todo, as potas máis modernas presentan válvulas con indicadores graduados de presión. Dependendo do nivel da marca teremos máis ou menos presión. Bastará con axustar a temperatura da vitrocerámica para acadar a presión desexada. Así, é probable que en potas modernas a temperatura usada estea ao redor da metade do máximo, o cal nos supón un aforro significativo de enerxía.

Estas a piques de ler un dato realmente sorprendente. A aceleración no proceso de cocción a temperaturas máis elevadas atribúese a un principio crave: a velocidade de reacción na cocción, que é esencialmente unha reacción química. Este fenómeno explícase mediante a ecuación de Arrhenius. Segundo esta ecuación, a velocidade dunha reacción química aumenta significativamente co incremento da temperatura. En termos prácticos, isto tradúcese nun incremento substancial da velocidade de reacción por cada aumento de 5 °C na temperatura. É dicir, a 105 ºC cocíñase o dobre de rápido que a 100 ºC. Case maxia.

Abrir a pota cando está quente? Nin o tentes, se conseguises abrila (algo practicamente imposible), sairía o contido espallado por toda a cociña, a máis de 100 ºC. Todo un perigo. Faino seguindo os pasos que che contamos. Parece unha parvada pero é importante.

Cando se trata de abrir unha pota a presión de maneira segura, é esencial seguir un proceso coidadoso para evitar posibles accidentes. O primeiro paso consiste en apagar a fonte de calor, asegurándoche de que a pota xa non estea na estufa nin en ningún outro lugar con calor directa. Despois de apagar a fonte de calor, é crucial permitir que a presión diminúa de maneira natural dentro da pota. Este proceso pode levar algún tempo e varía segundo o tipo de pota e a cantidade de alimentos cociñados. A paciencia neste paso é clave para garantir unha apertura segura.

Unha vez que a presión interna ha diminuído de forma natural, é importante verificar a válvula de seguridade. Esta válvula debe baixar completamente, indicando que a presión alcanzou un nivel seguro para abrir a pota. Coa válvula de seguridade verificada, podes proceder a virar a tapa con precaución. Asegúrache de virar en dirección oposta a ti para evitar o contacto co vapor quente. Abre a tapa lentamente, permitindo que calquera vapor residual escape gradualmente.

Un último apuntamento: xamais mergulles unha pota quente debaixo da billa para arrefriala con rapidez. Isto probablemente permítavos abrir a pota, pero o interior segue moi quente e podedes levarvos unha sorpresa desagradable.

FONTE: Eugenio M. Fernández Aguilar/muyinteresante.es/ciencia   Imaxe: elparqueelectrodomesticos.com