SABÍAS QUE... SE O LEÓN É O REI DA SABANA, QUE ANIMAL É O REI DO DESERTO?

O león, o rei da sabana / Giles Laurent/Wikimedia

O león é un dos animais máis maxestosos que existen. O mal chamado rei da selva, porque, en realidade, a maioría dos leóns habita na sabana africana, algunhas poboacións penétranse nos desertos de Karoo, Kalahari e Namib, e unha pequena poboación illada e en perigo crítico vive no Bosque de Gir, en India.Se concedemos ao león o merecido título de rei da sabana en África, poderiamos preguntarnos que animais ‘reinan’ noutras contornas onde o león non chega a entrar, por exemplo: os desertos tropicais do hemisferio Norte, zona coñecida como cinto desértico afroasiático, representados polo de Arabia, o de Registán, o de Karakum ou o gran deserto do Sahara. Con máis de 9 millóns de quilómetros cadrados, este último, situado no terzo norte de África desde o Atlántico ata o Mar Vermello, é o segundo deserto máis extenso do mundo despois da Antártida, e o maior dos desertos cálidos. Que animal podería considerarse o rei de tan inhóspito lugar?Se consideramos o exemplo do león como modelo, podemos conceder o ‘reinado’ dunha contorna á especie que cumpra cun rol similar ao que cumpre o gran félido na sabana. Un depredador dos que se denominan apical, é dicir, que se atopa na cima da rede trófica, e que carece de depredadores naturais. Ademais, ha de estar moi ben adaptado á súa contorna, cun éxito evolutivo patente.A diferenza doutros desertos, como o de Namib ou o Kalahari, que son moi antigos e a vida tivo tempo suficiente para colonizalos e adaptarse ás súas condicións, os que conforman o cinto desértico afroasiático son relativamente recentes, de aí os seus ecosistemas máis simples e con menos biodiversidade. Por encima do estrato vexetal, moi escaso fóra dos oasis, hai moi poucos animais, a maior parte insectos e outros artrópodos, e réptiles que se alimentan deles, principalmente lagartos e serpes. Destaca é o coñecido como peixe das areas, un tipo de lagarto con adaptacións evolutivas excelentes que lle permiten, literalmente, mergullar pola area como un peixe faio pola auga.

A pesar da baixa biodiversidade da contorna, segue habendo plantas e animais que se relacionan uns con outros, polo que, por simple que sexa, segue existindo unha rede trófica. E nesa rede, hai un animal, extraordinariamente adaptado ás condicións desérticas, que cumpre un papel apical: o gato das areas.

Se algún animal merece o título de rei do deserto, ese é o gato das areas (Felis margarita). Hai varias poboacións; unha esténdese polo deserto do Sahara, desde a costa atlántica ata Niger; outra poboación ao sueste de Exipto; varias ocupan o deserto de Arabia, unha máis no deserto de Karakum, en Turcomenistán, e outra máis no deserto de Registán, ao sur de Afganistán.

Gato das areas / Malene Thyssen/Wikimedia

O seu aspecto lembra ao gato doméstico. Mide uns 50 centímetros, aos que hai que sumar outros 30 da cola, e pesa ao redor de tres quilos, as súas dimensións son moi similares ás do gato común europeo, aínda que a súa pelame é marcadamente distinto: moito máis fino e denso, que o protexe da calor da insolación, e dun cor area, perfecto para camuflarse. O patrón só rompe por dúas liñas escuras nas patas dianteiras e outra na punta da cola, só visibles cando o animal camiña, pero que quedan ocultas cando está acazapado. Probablemente a función destas marcas sexa recoñecerse entre eles a través das dunas.O gato das areas está considerado como o felino mellor adaptado á vida desértica. As súas orellas, amplas e máis grandes que as doutros felinos, son unha adaptación compartida por outros animais do deserto, como o xerbo ou o fénec, que garante unha audición óptima á vez que proporciona unha gran superficie de refrixeración para reducir a calor corporal. Ademais, conta cunha adaptación única nos felinos: a planta das patas está completamente cuberta de pelo, que actúa como barreira para evitar a ardente calor da area.

Os hábitos do gato das areas son crepusculares, aliméntase de case calquera criatura que habite o deserto: insectos, arácnidos, lagartos, serpes (incluíndo víboras), roedores, lebres e aves. Algunhas presas son máis grandes que el mesmo. Pero que o gato das areas sexa un depredador apical no deserto non significa que sexa o único. De forma similar a como, na sabana, o león compite coa hiena, no deserto, o gato das areas compite frecuentemente co fénec e co raposo de Rupell, dúas especie de raposo do deserto que se estenden polo Sahara e Arabia.

O reinado do gato das areas só pode ser posto en dúbida por un motivo: nas poboacións asiáticas, pódese converter ocasionalmente en presa doutro depredador máis voraz, o chacal dourado. Este cánido de gran tamaño esténdese desde o Sueste de Europa ata Birmania, incluíndo na súa distribución toda a península arábiga. Con todo, non adoita penetrarse nas zonas máis inhóspitas do deserto, onde o gato das areas atopa refuxio. Nestas rexións, como no Sahara, ningunha criatura consegue derrocar ao auténtico rei do deserto.

FONTE: Álvaro Bayón/muyinteresante.es