FÉNIX, O ESTRAÑO MUNDO QUE RESÍSTESE A PERDER A SÚA ATMOSFERA

Ilustración do novo planeta TIC365102760 b, alcumado Fénix pola súa capacidade para sobrevivir á intensa radiación da súa estrela, unha xigante vermella extremadamente próxima / Roberto Molar Candanosa/Johns Hopkins University

Un raro planeta descuberto en 2023 acábase de engadir agora á colección dos máis estraños coñecidos polo home. Trátase dun mundo que debería ser reducido hai moito a unha simple rocha espida e ardente, xa que se atopa extremadamente preto da súa estrela, o que significa que está sometido a unha continua en intensa radiación. Pero no lugar diso, dalgunha maneira e contra todo prognóstico, este exoplaneta conseguiu desenvolver, e conservar, unha grosa atmosfera ao seu redor. Toda unha lección de supervivencia que permitirá aos científicos saber moito máis de como poden os planetas resistir en ambientes tan extremos.

O seu nome oficial é TIC365102760 b, atópase a 1.840 anos luz de distancia e foi descuberto en 2023, pero recibe o sobrenome de Fénix pola súa extraordinaria capacidade para soportar a inmensa cantidade de enerxía que recibe da súa estrela, unha xigante vermella á que, devandito sexa de paso, non queda demasiado tempo de vida. Algún día, cando o Sol tamén pase pola súa fase de xigante vermella, o noso propio mundo podería moi ben parecerse a Fénix. O achado acábase de publicar en The Astronomical Journal.

"Este planeta -explica Sam Grunblatt, astrofísico da Universidade Johns Hopkins e director da investigación- non está a evolucionar como pensabamos, parece ter unha atmosfera moito máis grande e menos densa do esperado para estes sistemas. A gran pregunta é como puido manter esa atmosfera a pesar de estar tan preto dunha estrela anfitrioa tan grande".

Tan preto, neste caso, significa que Fénix está unhas seis veces máis próximo á súa estrela do que Mercurio estao do Sol. É dicir, que en boa lóxica debería estar, literalmente, torrado e desprovisto de calquera indicio atmosférico, perdido e arrastrado ao espazo hai moito tempo polo intenso e persistente vento solar.

Fénix pertence a unha categoría de mundos raros, chamados ’Neptunos quentes’ porque comparten moitas similitudes co xigante xeado do Sistema Solar a pesar de estar moito máis quentes e atoparse moito máis preto das súas estrelas anfitrioas. Pero este novo mundo, 6,2 veces maior que a Terra e que completa unha órbita cada 4,2 días, é sorprendentemente máis pequeno, máis vello e máis quente do que os científicos crían posible.

Os autores do estudo pensan que factores como a idade de Fénix, as abrasadoras temperaturas que reinan na súa superficie e a súa densidade inesperadamente baixa contribuíron a que o proceso de refugallo da súa atmosfera prodúzase a un ritmo máis lento do que se cría posible. Os investigadores tamén estimaron que o planeta ten 60 veces menos densidade que o ’Neptuno quente’ máis denso descuberto ata a data, e que non conseguirá sobrevivir máis de 100 millóns de anos antes de precipitarse nunha espiral mortal contra a súa estrela xigante.

"É o planeta máis pequeno que atopamos ao redor dunha destas xigantes vermellas -explica Grunblatt-, e probablemente o planeta de menor masa orbitando unha estrela xigante vermella que xamais vísemos. Por iso parece realmente estraño. Non sabemos por que aínda ten atmosfera cando outros ’Neptunos quentes’ que son moito máis pequenos e moito máis densos parecen estar a perder as súas atmosferas en contornas moito menos extremas".

Grunblatt e o seu equipo conseguiron obter todos eses coñecementos do planeta ideando un novo método para axustar os datos do satélite TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) da NASA. O telescopio da nave, en efecto, pode detectar planetas de baixa densidade a medida que atenúan o brillo das súas estrelas anfitrioas cando pasan fronte a eles. Pero o equipo de Grunblatt filtrou a luz non desexada nas imaxes e logo combinounas con medicións adicionais do Observatorio Keck, no volcán Mauna Kea de Hawai, unha instalación que rastrexa as pequenas oscilacións das estrelas causadas polos planetas que as orbitan.

Os achados poderían axudar a comprender mellor como poderían evolucionar atmosferas como a da Terra, dixo Grunblatt. Os científicos, de feito, predín que dentro duns poucos miles de millóns de anos o Sol expandirase ata converterse nunha estrela xigante vermella que se inchará e que probablemente engulirá ao noso planeta e aos demais mundos interiores.

"Non entendemos moi ben as últimas etapas da evolución dos sistemas planetarios - admite Grunblatt-. E este achado dinos que talvez a atmosfera da Terra non evolucione exactamente como pensabamos que o faría".

Os planetas ’inchados’ como Fénix adoitan estar compostos de gases, xeo ou outros materiais máis lixeiros que os fan, en xeral, menos densos do que é calquera planeta do Sistema Solar. Son tan raros que os científicos cren que só ao redor do 1% das estrelas téñenos. Os exoplanetas como Fénix, explica Grunblatt, non se descobren con tanta frecuencia, porque os seus tamaños máis pequenos fanos máis difíciles de detectar. Por iso o seu equipo está a buscar máis destes mundos, e grazas á súa nova técnica xa atoparon unha ducia de candidatos potenciais.

"Aínda nos queda un longo camiño por percorrer -conclúe o científico- para comprender como evolucionan as atmosferas planetarias co tempo".

FONTE: José Manuel Nives/abc.es/ciencia