Reescriben a evolución dos primates cun achado histórico: este é a árbore evolutiva máis completo con 455 especies

Nun avance sen precedentes, un equipo de biólogos logrou completar a árbore xenealóxica máis completo dos primates ata a data, abarcando a practicamente todas as especies coñecidas para as que existe información xenética. Este "timetree", como o chaman os expertos, é un mapa cronolóxico que non só conecta a monos, simios, lémures e outros parentes próximos nunha única árbore evolutiva, senón que tamén lanza luz sobre os ritmos da evolución deste grupo fascinante e diverso.

O estudo, publicado en Frontiers in Bioinformatics, é obra dos investigadores Jack M. Craig, Blair Hedges e Sudhir Kumar, da Universidade Amorne en Estados Unidos. A través dunha combinación innovadora de árbores filoxenéticos previamente existentes e novas datacións a partir de material xenético dispoñible en bases públicas, os científicos resolveron un enigma que levaba décadas na sombra: como se diversificaron os primates ao longo do tempo?

A resposta non só ten implicacións para entender a evolución dos animais máis próximos aos humanos, senón que tamén ofrece unha ferramenta fundamental para estudar outros grupos de seres vivos e enfrontar os desafíos da biodiversidade actual.

Os primates representan unha das ramas máis diversas e cativadoras da árbore da vida. Desde os xigantes gorilas de máis de 200 quilogramos ata os diminutos lémures rato, que apenas alcanzan os 30 gramos, estes animais exhiben comportamentos únicos e sorprendentes. Algúns primates, como os chimpancés, son capaces de fabricar ferramentas rudimentarias para cazar, mentres que os orangutáns utilizan follas como luvas improvisadas para manipular froitos espiñentos. Esta adaptabilidade, sumada á súa capacidade cognitiva, convérteos nunha xanela excepcional para entender a evolución dos mamíferos.

A pesar de ser un dos grupos animais máis estudados, ata o de agora faltaba unha ferramenta fundamental: unha árbore evolutiva completa que inclúa a todas as especies coñecidas e que revele o momento exacto en que cada unha xurdiu e como se relacionan entre si. As versións anteriores só conseguiran incorporar a unhas 400 especies, o que deixaba fóra a case unha quinta parte dos primates.

Grazas a esta nova investigación, os científicos lograron integrar datos de 455 especies, un número que representa o 98% do total de primates incluídos na base de datos xenética máis importante do mundo, NCBI GenBank. Para alcanzar este fito, os investigadores combinaron árbores evolutivas xa existentes con novas datacións baseadas en material xenético inexplorado. Ademais, utilizaron métodos avanzados para estimar as diverxencias evolutivas naqueles casos onde faltaban cronoloxías precisas.

 

 

O achado ten implicacións que van moito máis alá dos primates en si. A reconstrución de árbores evolutivas completas é unha ferramenta indispensable en campos como a bioloxía evolutiva, a ecoloxía histórica e a conservación de especies. Un timetree permite trazar non só como e cando xurdiron as especies, senón tamén analizar os factores ambientais e biolóxicos que influíron na súa diversificación.

Por exemplo, coa árbore completa dos primates, é posible identificar que liñaxes xurdiron a maior velocidade e cales se mantiveron relativamente estables ao longo do tempo. Este tipo de análise pode revelar se os cambios climáticos, os movementos tectónicos ou as adaptacións anatómicas particulares xogaron un papel crave na aparición de novas especies.

Ademais, nun mundo onde a perda de biodiversidade converteuse nunha crise global, contar cunha árbore evolutiva completa facilita a identificación de especies prioritarias para a conservación. Coñecer as relacións evolutivas e as liñaxes únicas axuda a enfocar os esforzos en protexer a aqueles animais que ocupan posicións crave na árbore da vida e, por tanto, preservan unha parte insubstituíble do patrimonio biolóxico do planeta.

FONTE: Christian Pérez/muyinteresante.com/historia