A outra especie humana capaz de adaptarse e sobrevivir ao deserto hai 1,2 millóns de anos

Recreación do neno de Turkana, un dos Homo erectus máis famosos / Museo FIELD

 

Non cabe dúbida de que unha das principais razóns do éxito da nosa especie radica na capacidade de Homo sapiens para adaptarse practicamente a calquera ambiente ou clima. Algo que non comparte connosco a maioría das especies vivas, que adoitan depender dunhas condicións ambientais concretas que, de alterarse, condénanas a desaparecer. Pero non a nós. Desde as máis xélidas estepas ás tórridas selvas tropicais e desertos, os humanos arranxámosnolas para sobrevivir e seguir prosperando en todos os ambientes posibles. Pero cando xurdiu exactamente esa asombrosa capacidade de adaptación? É algo exclusivo de Homo sapiens ou xa a tiñan tamén as primeiras especies do xénero Homo?

Agora, un novo estudo recentemente publicado en Nature Communications atopou unha resposta. Homo erectus, un dos primeiros devanceiros humanos de Homo sapiens, xa era capaz de adaptarse e sobrevivir ás máis duras condicións do deserto hai polo menos 1,2 millóns de anos.

O achado suxire que as adaptacións de comportamento que lle permitiron tal fazaña incluían regresar repetidamente, durante miles de anos, a ríos e estanques específicos en busca de auga doce, así como desenvolver ferramentas especializadas. Os autores cren que esta capacidade de adaptación pode levar á expansión da área de distribución xeográfica desa antiga especie humana, a primeira con proporcións corporais similares ás nosas e o primeiro humano primitivo que foi capaz de emigrar fóra de África.

Varios descubrimentos de norte a sur da península suxiren que, lonxe de ser uns seres brutos e simiescos como se cría, estes homínidos extintos tiñan habilidades cognitivas comparables ás nosas

Ata o de agora, houbo un importante debate sobre cando os homínidos empezaron a ser o suficientemente adaptables como para sobrevivir en ambientes extremos, como desertos ou selvas tropicais. E investigacións anteriores a miúdo concluíron que só Homo sapiens, nós, tivemos no pasado esa capacidade de adaptación. O novo estudo, con todo, indica que non foi, en absoluto, así.

Os investigadores, en efecto, recompilaron datos arqueolóxicos, xeolóxicos e paleoclimáticos en Engaji Nanyori, no desfiladeiro de Olduvai en Tanzania, un sitio arqueolóxico clave para o estudo dos primeiros homínidos. E a evidencia revelou que Homo erectus xa era capaz de prosperar en ambientes extremadamente áridos hai máis dun millón de anos, moito antes de que xurdise Homo sapiens, a nosa especie.

"Actualmente extinto -explica Michael Petraglia, da universidade australiana de Griffith e coautor do estudo- Homo erectus existiu hai máis de 1,5 millóns de anos, o que o converte nun exitoso exemplo de supervivencia na historia da evolución humana". En comparación, a nosa propia especie, Homo sapiens, orixinouse ’só’ hai uns 300.000 anos.

"Ese éxito - di pola súa banda Julio Mercador, da Universidade de Calgary e autor principal da investigación- debeuse á súa capacidade de sobrevivir durante un longo período que estivo marcado por grandes cambios no medio ambiente e o clima".

Ferramentas de pedra de Engaji Nanyori / Julio Mercader

Utilizando análises xenéticas e bioquímicos, datación cronométrica, simulacións paleoclimáticas, modelización de biomas, reconstrucións da historia dos incendios, estudos paleobotánicos, conxuntos de fauna e evidencia arqueolóxica, Mercador e o seu equipo conseguiron reconstruír fielmente o ambiente da rexión nos tempos de Home erectus: unha contorna desértico, extremadamente árido e dominado por matogueiras.

Pero a pesar das duras condicións, Homo erectus resistiu, e ocupou repetidamente, durante moitos miles de anos, aquelas áridas paisaxes aproveitando as escasas fontes de auga. O cal suxire que estes humanos arcaicos xa posuían unha flexibilidade ecolóxica previamente atribuída só a especies humanas moi posteriores.

"O debate -asegura o coautor Abel Shikoni da Universidade de Dodoma, en Tanzania- centrouse durante moito tempo en cando o xénero Homo adquiriu a adaptabilidade para prosperar en ambientes extremos como desertos e selvas tropicais. Tradicionalmente, pensábase que só Homo sapiens era capaz de ocupar de forma sostida tales ecosistemas, mentres que os homínidos arcaicos considerábanse restrinxidos a áreas máis estreitas".

"Con todo -engade Petraglia-, a evidencia bioxeoquímica, paleoambiental e arqueolóxica que analizamos suxire que os primeiros Homo xa tiñan a capacidade de adaptarse a ambientes diversos e inestables desde o chan do Rift de África Oriental e as áreas montañosas de África hai xa dous millóns de anos. Este perfil adaptativo, marcado pola capacidade de resistir en zonas áridas, desafía as suposicións anteriores sobre os límites de dispersión dos primeiros homínidos e posiciona a Homo erectus como un xeneralista versátil e o primeiro homínido que capaz de superar as fronteiras ambientais a escala global".

FONTE: José Manuel Nieves/abc.es/ciencia