SABÍAS QUE... Que son e por que se producen as fases lunares?

Cada mes, a Lúa atravesa unhas fases, minguando e medrando na súa transformación constante de lúa nova a lúa chea e volvendo empezar.

En parte, o ciclo lunar ocorre porque a Lúa non produce a súa propia luz. O brillo prateado que observamos débese ao reflexo da luz solar sobre a superficie monocromática da Lúa.

Así mesmo, a vista que temos da Lúa réxese por un capricho da gravidade chamado axuste de marea. En esencia, a Lúa tarda case o mesmo tempo en virar sobre o seu propio eixo que en completar unha órbita ao redor da Terra. Isto quere dicir que desde a Terra sempre vemos a mesma cara da Lúa, aínda que ambos os lados reciben luz a medida que a Lúa orbita, así que o noso satélite non ten unha cara perpetuamente escura.

Luna nova

Durante esta fase, a Lúa atópase entre a Terra e o Sol, o que significa que a metade lunar que vemos non está iluminada e a Lúa vólvese practicamente invisible no firmamento. Nesta fase só podemos ver a Lúa durante unha eclipse solar.

Cuarto crecente

A medida que aumenta a superficie iluminada da Lúa, penétrase nunha fase coñecida como crecente e menos da metade parece chea.

Primeiro cuarto

Nesta fase a metade da Lúa está iluminada e a porcentaxe da superficie iluminada segue aumentando.

Lúa xibosa crecente

Cando a Lúa está máis que medio chea e segue aumentando a superficie iluminada, chámase lúa xibosa crecente. A palabra «xibosa» procede do latín e significa «chepa», e utilizouse durante séculos para describir formas redondas ou convexas.

Luna chea

Nesta fase, a Lúa atópase detrás da Terra respecto ao Sol e a súa cara está totalmente iluminada. É entón cando ás veces podemos ver eclipses lunares.

Lúa xibosa minguante

Esta é a etapa na que máis da metade da Lúa está iluminada, pero a superficie iluminada que podemos ver está a decrecer.

Último cuarto

Durante esta fase, só volve estar iluminada a metade da Lúa, pero a superficie visible está a diminuír.

Cuarto menguante

A medida que se achega a próxima lúa nova, a Lúa volve quedar reducida a un cuarto e menos da metade está iluminada.

Os outros nomes da lúa chea

As lúas cheas, unhas das imaxes máis espectaculares do firmamento e unha inspiración para poetas, artistas e amantes durante milenios, cativounos dunha forma única. As lúas cheas ocorren cada 29,5 días aproximadamente, a medida que a Lúa se despraza cara ao lado da Terra que está xusta fronte ao Sol.

Durante milenios, os humanos utilizaron o movemento da Lúa para seguir o transcurso dun ano e establecer calendarios para cazar, plantar e cultivar. Culturas antigas de todo o mundo puxeron nomes ás lúas cheas segundo o comportamento das plantas, os animais ou o tempo atmosférico durante ese mes.

1. Xaneiro: a lúa do lobo

Os nativos americanos e os europeos medievais supostamente chamaban así á lúa chea de xaneiro polos aullidos dos lobos famentos que lamentaban a súa falta de alimento. A lúa chea deste mes tamén se chama lúa vella e lúa de xeo.

2. Febreiro: lúa de neve

A lúa chea leva este nome polo tempo frío e a neve propios de febreiro en América do Norte. Tamén chámana lúa de tormenta e lúa da fame.

3. Marzo: lúa do verme

A última lúa chea do inverno chámase a lúa do verme polos rastros dos vermes que aparecen no chan recentemente desconxelado. Tamén se chama lúa casta, lúa de morte, lúa da cortiza (pola neve, que se converte nunha especie de cortiza ao fundirse de día e conxelarse de noite) e lúa de zume, polo sangrado dos arces.

4. Abril: lúa rosa

Os nativos americanos de América do Norte chaman lúa rosa á lúa chea de abril por unha especie de flor silvestre que florece pronto. Noutras culturas chámase lúa da herba que brota, lúa do ovo e lúa do peixe.

5. Maio: lúa de flores

A abundancia de flores de maio dá á súa lúa chea o nome de lúa de flor ou de flores en moitas culturas. Tamén a chaman lúa da lebre, lúa da sementeira do millo e lúa do leite.

6. Xuño: lúa de amorodo

En América do Norte, a colleita de amorodos en xuño outorga este nome á lúa chea do mes. Os europeos tamén a chaman lúa rosa, mentres que outras culturas denomínana lúa quente polo comezo da calor estival.

7. Xullo: lúa do cervo

As hastas dos cervos macho, que mudan cada ano, empezan a medrar de novo en xullo, de aí o nome nativo americano da lúa chea de xullo. Entre outros nomes figuran a lúa do trono, polas moitas tormentas de verán do mes, e a lúa do feno, pola colleita de feno de xullo.

8. Agosto: lúa do esturión

As tribos pesqueiras de América do Norte chamaban á lúa chea de agosto a lúa do esturión, xa que a especie era moi abundante durante este mes. Tamén a chamaron lúa do millo verde, lúa do gran e lúa vermella polo ton avermellado que adopta baixo a bruma do verán.

9. Setembro: lúa da colleita

A lúa chea de nome máis familiar, a lúa da colleita de setembro, refírese á época do ano na que se recollen as colleitas, tras o equinoccio de outono no hemisferio norte. Tamén a chaman lúa do millo e lúa do centeo.

10. Outubro: lúa do cazador

A primeira lúa despois da lúa da colleita é a lúa do cazador, chamada así por ser o mes preferido para cazar cervos e raposos, que xa non poden esconderse nos campos segados. A lúa do cazador tamén é especialmente brillante e lonxeva no ceo, polo que os cazadores teñen a oportunidade de axexar ás súas presas de noite. Tamén a chaman a lúa da viaxe e a lúa da herba que morre.

11. Novembro: lúa do castor

Non hai un consenso sobre a orixe do nome da lúa do castor de novembro. Hai quen di que vén dos nativos americanos, que colocaban trampas para castores durante este mes, mentres que outros sosteñen que o nome se debe ao aumento da actividade dos castores, que constrúen as súas presas para o inverno. O seu outro nome é lúa xélida.

12. Decembro: lúa fría

O nome da lúa chea de decembro, a lúa fría, débese a chegada do inverno. Tamén se chama lúa da noite longa e lúa do carballo.

Lúas azuis

As lúas azuis non son realmente azuis. Aínda que a definición exacta cambiou cos anos, o termo «lúa azul» adoita utilizarse para describir unha segunda lúa chea que aparece nun mesmo mes do calendario, algo que ocorre cada dous anos e medio, de media.

Superlúas

A órbita da Lúa ao redor da Terra non é un círculo perfecto e a súa distancia respecto a o noso planeta cambia ao longo dun ciclo orbital. Cando unha lúa chea coincide cun achegamento, ou perigeo, o orbe lunar parece lixeiramente máis grande e brillante do habitual, o que nos dá o que se coñece como superluna.

FONTE: Victoria Jaggard/National Geographic Staff     Imaxe: tiempo.com