SABÍAS QUE... DE ONDE SAE O OSÍXENO DO AVIÓN?

Se hai unha actividade que xera todo tipo de controversia, esa é viaxar en avión. Hai a quen lle encanta, pero tamén existe unha gran maioría que non acaba de sentirse cómodo no aire. As turbulencias, a altura, o medo a algunha catástrofe… Se ti tamén es unha desas persoas que non se considera fanático de voar, non te preocupes, non estás só. Con todo, non debes caer na irracionalidade: os avións son un dos medios de transporte máis seguros e as turbulencias son, simplemente, parte do camiño.

De feito, os avións contan con sistemas para asegurar o teu benestar en todo tipo de hipotéticas situacións: sistemas de detección de fume, radares por satélite, protocolos de emerxencia, radares…  Mesmo posúen máscaras con osíxeno! Con todo, hai algo curioso niso porque, sabías que realmente non existe nin unha soa bombona baixo ou sobre o teu asento?

A miúdo, cando pensamos en osíxeno nun avión, o máis intuitivo é imaxinar enormes tanques como os que usan os mergulladores. Pero na cabina dun avión comercial non hai espazo para unha botella de osíxeno por pasaxeiro, iso está claro. Sería impráctico, pesado e, sexamos sinceros, un gran risco. Por iso, en lugar diso, os enxeñeiros idearon un sistema realmente brillante (e un pouco explosivo): utilizan química para fabricar osíxeno ao instante.

E como se fai iso? Pois ben, cunha reacción química controlada. No teito do avión, xusto encima de cada fila de asentos, hai un pequeno xerador de osíxeno químico. Este xerador contén unha mestura de compostos que, cando se activan, producen osíxeno. E, entre eles, o máis importante é o perclorato de sodio.

E é un proceso case máxico: ao tirar da máscara, acciónase un percutor que inicia unha reacción exotérmica, é dicir, que libera calor, dentro do cartucho químico. Isto descompón o perclorato e, en consecuencia, libera osíxeno. E non, non é pouco: cada xerador pode proporcionar osíxeno durante case 20 minutos, un tipo máis que suficiente para que o avión poida descender a unha altitude segura onde xa se pode respirar sen axuda.

Diagrama que representa o depósito onde se xera a reacción co perclorato de sodio, e a máscara baixando directamente desde el.

Para entendelo ben, poñámonos en situación. O avión perde presión en cabina e, a 10.000 metros de altitude, o aire é tan delgado que non podes sobrevivir máis duns segundos sen osíxeno adicional. Inmediatamente, o sistema detecta a caída de presión e libera as máscaras. Ti colócaste a túa, e tiras dela. Pois ben, ese tirón non é só para axustala: é o que activa o xerador de osíxeno.

E listo, desde ese mesmo momento, comeza a famosa reacción química que xera osíxeno puro e envíao directamente á máscara. Non hai tubos que o traian, nin ningún depósito central. Todo ocorre xusto aí, encima da túa cabeza.

Agora ben, se che cheira raro, como a queimado, non te preocupes, non é que algo se incendiou. É, simplemente, o resultado natural da reacción química. De feito, eses xeradores quéntanse tanto (máis de 200ºC) que adoitan estar envoltos en materiais illantes especiais para evitar queimaduras ou incendios.

Quizais te estás preguntando por que o osíxeno non dura máis tempo. E se a emerxencia alóngase? A clave está no deseño do sistema. Os xeradores están pensados como solución temporal. É dicir, en caso de despresurización, o obxectivo principal será descender o máis rápido posible a unha altitude segura: uns 3.000 metros (ou 10.000 pés), onde o aire xa ten suficiente osíxeno para respirar con normalidade.

Os pilotos son profesionais, polo que están perfectamente adestrados para facer esta manobra de descenso en poucos minutos, e o osíxeno que se libera pola máscara está calculado para durar xusto ese tempo. Si, é unha especie de carreira a contrarreloxo, pero o sistema está moi ben sincronizado, polo que non debes preocuparche.

Iso si, só hai algo que depende integramente de ti: poñerte a máscara a ti mesmo antes de axudar a outros. Se perdes o coñecemento por falta de osíxeno, non poderás facer nada polos demais. Non esquezas que, a esa altitude, en menos de 30 segundos sen osíxeno… podes marearte!