OUTRAS COUSAS

HUMOR CURRICULAR

Viñeta do Faro de Vigo onde o xenial Davila (Luis Davila, Bueu-Pontevedra, 1972) caricaturiza o que poñemos ou deixamos de poner no noso currículum.

Celtas ou romanos? Viaxe ás raíces da identidade galega

A pregunta leva anos formando parte dos debates de historia: os galegos e as galegas, somos celtas ou somos romanos? A imaxe dos nosos antepasados con torques ao pescozo e vivindo en castros nos cumios máis altos da nosa terra leva décadas instalada no imaxinario colectivo. No século XIX, Manuel Murguía contribuíu a darlle máis pulo a esta idea, destacando as orixes celtas de Galicia, unha orixe que xa era considerada desde o século XVII. Con todo, cando se lle pregunta á historia e á arqueoloxía, a resposta complícase. Porque, malia que o noso pasado celta é innegable, o peso de Roma na nosa identidade é maior do que ás veces se cre.

“É un tema extraordinariamente complexo. Eu creo que a idea que ten a maior parte da xente, e isto a pesar dos avances que houbo na investigación, é que nós, a pesar de que non hai dúbida de que fomos conquistados por Roma e formamos parte do Imperio Romano, practicamente non cambiamos nada. É dicir, os romanos non nos transformaron”, comenta Dolores Dopico, profesora do Departamento de Historia Antigua da USC. “Isto pénsase sobre todo porque o que ve a maior parte da xente é que nesa época seguimos vivindo en castros. Con todo, a maior parte da cultura material  (o tipo de asentamentos, de cerámica, de ornamentacións) que chegou ata nós e da que bebemos hoxe, non é celta. É dicir, podemos dicir que tivemos influencias deste pobo, pero non podemos dicir que somos celtas”.

Para Dopico, outra das grandes razóns pola que en Galicia a maior parte das persoas seguen pensando que Roma non tivo influencia en nós, é o feito de que se adoita asociar a romanización con grandes restos monumentais. Edificios emblemáticos, como o teatro de Mérida ou o acueduto de Segovia acostuman ser no que se pensa cando imaxinamos a pegada deste Imperio nas cidades. Con todo e aínda que en menor medida, en Galicia si que existen exemplos disto, como pode ser a Torre de Hércules ou Lucus Augusti, a actual Lugo.

“É que antes da chegada de Roma, no noroeste non había cidades. Lucus Augusti foi fundada directamente polo poder imperial, igual que ocorreu na Galia ou en Bretaña. Non foi unha aldea que medrase, é que xurdiu de cero”, destaca Dopico. “ E despois está tamén o cambio político. Coa chegada de Roma, adoptamos o dereito romano, pagamos impostos, ata comezamos a usar determinados materiais de construción e empezamos a comer certos alimentos que antes non se tiñan en conta”, lembra.

E está tamén a lingua que falamos. O mundo castrexo era ágrafo. Non escribía. Roma trouxo o latín, unha lingua que permitía expresar ideas abstractas e que chegou ata nós a través da escritura. Grazas a ela, hoxe conservamos inscricións funerarias tan humanas como a dunha nai de Lugo que chama ‘infeliquísima’ á súa filla falecida aos 18 anos. Mesmo o noso nome, Galicia, é herdanza romana: Gallaecia, é o termo co que o Imperio bautizou este territorio castrexo, que co tempo se convertería no que utilizamos hoxe.

“Gallaecia era un máis dos moitos pobos que había no noroeste da Península, pero os romanos tomaron o seu nome para denominar toda esta área”, engade Dopico. “Así que foron eles os que realmente deron unha certa identidade a esta zona que tiña unha cultura común, a castrexa, que chegaba ata o Duero. É dicir, a Galicia actual e un pouco máis”.

Os elementos celtas están aí, pero non definen por completo a nosa historia. Para expertas como Dopico non somos un ‘celtismo puro’, senón unha mestura de influencias, con Roma como un dos piares principais.

“Claro que temos elementos celtas. Pero non podemos identificarnos cun celtismo puro e duro”, recalca Dopico. “O que somos é o resultado de moitas influencias. E por suposto que fomos conquistados por Roma que eran imperialistas e se aproveitaron de nós. Pero tamén nos deixaron outras cousas. E aínda que o pasado non podemos cambiar, si podemos decidir que queremos ser no futuro. E iso é importante. Poder decidir que valores queremos manter e transmitir”.

En definitiva, Galicia é un mosaico formado por celtas, romanos e moito máis. É unha terra feita de capas, de influencias, de historias cruzadas. E a súa identidade, coma a súa historia, segue aberta e aínda está por escribir.

FONTE: Elena Martín/gciencia.com

Dona Urraca, a raíña indomable que dobregou os roles de xénero

Dona Urraca pintada por José María Rodríguez de Losada entre 1892-1894

Dona Urraca non é coñecida como A Valente, nin como A Conquistadora, nin como A Gloriosa. Nada máis lonxe da realidade. A primeira raíña de pleno dereito de Europa é popularmente denominada A Temeraria. A adxectivación dos grandes monarcas da historia adoita reservar etiquetas positivas para os homes e negativas para as mulleres, pese a que nada na convulsa vida de Urraca faga pensar nunha persoa imprudente e de malas intencións. Ascendeu ao trono por unha serie de imprevistas vicisitudes, tomou as rendas do seu destino e foi capaz de manter o poder durante case dúas décadas pese aos intermitentes conflitos co seu fillo, coa súa irmá e con poderosos membros da nobreza eclesiástica, como o bispo Xelmírez.

“Debemos reivindicar a figura de dona Urraca con moita contundencia. Tivo a convicción de tomar o testemuño do seu pai, Afonso VI, e coller as rendas do goberno. É dicir, exercer o seu poder lexítimo incluso contra a nobreza, tanto laica como eclesiástica, e contra os roles de xénero do seu momento”, describe a investigadora Diana Pelaz Flores, profesora no departamento de Historia da Universidade de Santiago (USC). Con todo, o ascenso de dona Urraca ao poder non estivo exento de polémica, e pese a ser a herdeira lexítima, o simple feito de ser muller suscitou dúbidas entre os nobres máis poderosos do momento.

A data de nacemento de dona Urraca, como acontece con tantas outras mulleres relevantes do medievo galego, é unha data indeterminada. A elevada taxa de mortalidade infantil e a escasa relevancia política que tiñan nos seus primeiros anos de vida poden ser as explicacións que se agochan detrás das nulas referencias documentais á infancia nesta época. Non obstante, Pelaz Flores cre que dona Urraca recibiu “os mellores coidados dende o plano físico e cultural para o que se esperaba dunha muller”. É dicir, que estivese formada nas sagradas escrituras e que soubese administrar unha casa. En resumidas contas, que estivese preparada para casar cun nobre.

Porén, hai certos indicios que sinalan que dona Urraca tivo unha formación máis ampla. A historiadora Carla Trincado Rodríguez, que está a realizar o seu doutoramento en Estudos Medievais na USC, explica que a raíña foi, durante anos, a única herdeira ao trono. Ante a falta dun fillo varón que puidese suceder a Afonso VI, talvez se lle proporcionase unha formación máis completa para que estivese o suficientemente preparada no caso de gobernar. “Podemos reconstruír a súa educación a través dos resultados. Dirixiu exércitos e mantívose no poder. E hai que buscar as raíces desa formación na súa infancia”, sinala.

A crianza de dona Urraca é un terreo translúcido, pero a súa vida adulta achega moitas máis certezas. As mulleres da monarquía ou da nobreza adoitaban acceder á esfera pública unha vez casadas, e a raíña non foi unha excepción. Uniuse en matrimonio con Raimundo de Borgoña, un poderoso francés que chegara á península para loitar ao lado de Afonso VI contra os musulmáns. O casamento foi unha alianza política para reforzar as relacións do reino con Europa. “O marido sempre aparecía en primeiro lugar cando se executaban os labores de goberno ou as doazóns, pero Urraca non desapareceu nin estaba nun segundo plano. Sempre está na documentación reivindicando que é filla do rei”, sinala Trincado.

Unha vez casada con Raimundo, dona Urraca será nomeada señora de Galicia. E malia que pertence á corte leonesa do seu pai Afonso VI, aínda rei, comezará a tecer un vínculo con figuras de relevancia dentro do territorio galego. Aquí participan tantos nobres como eclesiásticos e, de feito, o bispo Xelmírez co que tantos conflitos manterá Urraca ao longo do seu reinado, será nesta época o chanceler do conde Raimundo en Compostela.

A vida de dona Urraca dá un xiro cando falece o seu irmán, Sancho de Uclés, en 1108 no medio dunha batalla a quen o enviara o propio Afonso VI. “Foi unha xogada militar moi polémica e cuestionada. Unha pregúntase como o pai deixou que o seu único herdeiro varón, sendo só un preadolescente, entrase en combate”, aduce Pelaz Flores. Un ano despois morre o rei. E dúas circunstancias tan inesperadas como repentinas provocan o rápido ascenso de dona Urraca ao trono. Iso si, non sen antes unha gran polémica. Primeiro, era muller. Segundo, non existían precedentes dun trono feminino. E terceiro, o seu home era estranxeiro. Amais diso, o rol de Urraca, e de calquera outra muller do seu tempo, era prover de fillos. Por tanto, dificilmente podería ir á batalla, sendo esta unha das principais tarefas dun rei.

“Sube ao trono nun contexto problemático, pero ela vai reivindicar e mudar todas as alianzas posibles: con Castela, con Portugal, con Galicia… Vai facer o que estea na súa man para manterse no poder“, indica a profesora da USC, facendo fincapé nesa inversión dos roles de xénero que materializaba Urraca e que tan difícil de comprender resultaba para a corte do seu pai falecido. Non obstante, hai que analizar a situación dende a óptica do momento: “Era máis importante manter o sistema dinástico que a cuestión de xénero”. Trincado explica así que, pese á polémica e ás reticencias iniciais, en ningún momento se pon en dúbida o dereito de Urraca de ascender ao trono. Amais diso, non hai ningunha lexislación que prohiba a súa chegada ao poder. “A lei sálica é bastante moderna porque non chega ata o século XIV”, aclara Pelaz Flores.

Malia que non se puxese en dúbida o seu dereito a reinar, os roles de xénero si cuestionaban outros aspectos do seu goberno. Cando falece Raimundo de Borgoña, o descontento xeneralizado pola chegada dunha muller ao trono derivou na obriga de que volvese casar, aínda que ela xa tivera un fillo varón, o futuro Afonso VII. “A súa condición de muller obriga a Urraca, por moito que fose viúva e herdeira, a tecer outra alianza matrimonial”, sinala Trincado. O seu segundo marido será Afonso I de Aragón, O Batallador. Pero será unha unión “terriblemente funesta”, segundo a definición de Pelaz Flores. E, de feito, a cerimonia do seu casamento é coñecida como “as malditas e excomulgadas vodas”.

“Foi unha unión brutal na época porque supoñía unir os dous reinos”, sinala a investigadora. Un vínculo que, pese ao risco, foi propiciado pola nobreza leonesa e polo propio Afonso VI antes de morrer. “O matrimonio non funciona ben en ningún momento. Urraca levou unha mala vida. El meteuna nun castelo e encerrouna co obxectivo de que deixase de intrigar contra el. Fálase, de feito, de malos tratos case físicos del contra ela. Foi unha experiencia moi negativa, cun Afonso e unha Urraca moi autoritarios. Foi un choque frontal”, describe a profesora da USC.

Os termos nos que se disolve o matrimonio non están claros, mais Carla Trincado sinala que o arcebispo de Toledo, segundo reflicten os testemuños escritos, trata de mediar a favor de Urraca na corte papal. Outras fontes indican que Afonso I repudiou a raíña. O certo é que a unión remata sen máis consecuencias, dado que non tiñan fillos en común. Non obstante, ela si tivo unións extramaritais, como facían os seus homólogos varóns e incluso o seu propio pai, Afonso VI, que casou cinco veces e tiña varias concubinas. “Mantén vínculos fóra do matrimonio segundo as súas necesidades políticas. É unha maneira de aproveitar a sexualidade tal e como facían os homes. Era a mesma estratexia”, sinala Pelaz Flores.

Urraca gobernará os reinos de León e Galicia dende 1109 ata 1126, cando falece. Ao longo deses case 20 anos de poder terá que enfrontarse a numerosos desafíos. Un dos máis salientables foi o seu conflito intermitente co bispo Xelmírez, o gran señor de Compostela, que logra poñer a cidade na contra de Urraca. “É unha loita ata certo punto natural. Un choque entre o poder laico e o eclesiástico”, sinala Pelaz Flores. Un conflito constante polos dominios e os territorios, por ver quen recada, onde está o límite das xurisdicións e quen logra, a fin de contas, o dominio feudal. Neste xogo de poderes, Xelmírez exerce grande influencia sobre o fillo de Urraca, o futuro Afonso VII, nesa estratexia por moldear o monarca segundo os seus intereses.

“A relación de vaivéns políticos entre Xelmírez e Urraca aparece recollida na Historia Compostelana, impulsada polo propio bispo. Nela vese como, nun único ano, primeiro hai unha alianza, despois el é encarcerado, a continuación Urraca acode a Compostela buscando a súa axuda… Tamén se recolle a revolta de 1117, cando a raíña foxe da torre incendiada da catedral mentres é apedrada”, describe Trincado. Un conflito aberto con Xelmírez, pero non o único. Tamén manterá unha pugna de poder co seu fillo Afonso, futuro rei, ao que apoian as faccións en contra de Urraca. E, por outra banda, coa súa irmá Tareixa, que exerce o poder dende o condado portucalense.

A última batalla de dona Urraca, di Trincado, foi a de tantas outras mulleres: o parto. Falece en 1126 moi lonxe de Galicia, na parte máis oriental do seu reino, mentres daba a luz. Tiña preto de 40 anos. E malia que dende os ollos de hoxe aquel era, sen dúbida, un embarazo de risco, a mentalidade da época víao como algo intrínseco á natureza feminina. E precisamente por iso, as mulleres nobres actualizaban constantemente os seus testamentos. O que si logrou Urraca foi morrer sendo raíña, pese ao goberno cheo de desafíos que tivo que enfrontar. Unha muller que, a todas as luces, non parece temeraria, senón segura de si mesma, consciente dos seus dereitos dinásticos, da súa herdanza familiar e do seu poder. Talvez, igual que fixeron outros despois dela, conveña reescribir a historia. E talvez deixemos de utilizar a palabra temeraria para falar de dona Urraca, A Poderosa.

FONTE: Laura Filloy/gciencia.com

Durmir no pallar, traballar no campo: a vida en Castela dos segadores galegos de Órrea

A historia de Galicia está marcada polo esforzo e a capacidade de moitas persoas traballadoras que, dende tempos antigos, deixaron a súa terra para buscar unha vida mellor. Nunca mellor dito no caso dos segadores galegos, mozos que, dende moi novos, marchaban a Castela para gañar uns cartos cos que poder sobrevivir. Co obxectivo de recuperar esta memoria, o grupo de investigación HISTAGRA da Universidade de Santiago (USC) e o Centro de Investigación Interuniversitario das Paisaxes Atlánticas Culturais (CISPAC) únense á Asociación de Veciños de Santa Comba de Órrea (Riotorto) para contar a historia dos seus segadores. 

Así nace o documental Segadores da Órrea en terras de Castela. Unha historia de heroes, dirixido por Vanesa Gómez Lourido e Laura Alonso. Cun enfoque etnográfico, histórico, antropolóxico e cultural, a peza reconstrúe un fenómeno que atravesou a historia de Galicia dende o século XVII ata os anos sesenta. 

Estreado en maio de 2025, aínda que producido en 2023, o documental de 50 minutos dá voz aos protagonistas: 29 homes que participaron nas campañas de sega e dúas mulleres que relatan a vida que quedaba na aldea. Grazas a eles pódese coñecer de primeira man as experiencias, as dificultades e a resistencia dos nosos antepasados, neste caso, os dunha pequena vila de Lugo. Esta é a súa historia. 

Os segadores de Órrea (Riotorto) / Imaxe extraída do documental ’Segadores da Órrea en terras de Castela. Unha historia de heroes’.

“Era pobre, non era nada rico”, comeza a relatar Alberto Fernández Gómez, un dos moitos segadores de Órrea. Na súa infancia, non acudir un día á escola para coidar das vacas era algo habitual, e estes mozos lucenses estaban afeitos a estas rutinas. Non só iso: dende moi novos tamén eran enviados ao monte a sachar nos meses de marzo, abril e maio para garantir a comida na casa. 

José María Sobrado Casabella, outro dos protagonistas do documental, lembra que cavar era un traballo moi duro: “Había que deixar o monte recto para que curara e, despois, queimalo”. Co paso do tempo e a chegada de produtos químicos, a carga de traballo reduciuse, pero a miseria seguía presente. Para labrar as leiras, moitas veces había que transportar o abono na cabeza. “Vivíase moi mal, non había camiños”, engade.

Pero todos os entrevistados coinciden en que marchar a Castela a segar non foi unha opción, senón unha necesidade. Un costume transmitido de avós a pais e de pais a fillos. “Eles foron andando a Castela”, explica Alberto Fernández, poñendo de manifesto a continuidade ano tras ano. 

A última xeración de segadores de Órrea chegaba á estación de tren de Lugo con idades entre os 10 e os 14 anos, acompañados dos seus pais, irmáns ou tíos. Hai quen o vía como unha oportunidade para afastarse da casa por un tempo, pero recibían un aviso claro dos maiores: “Vas contento, pero cando chegas alá, non tanto”, lembra Manuel Penedo Otero, repetindo as palabras dos seus irmáns. “Por aquí hai poucas casas nas que non houbera xente indo a Castela”, resume Gumersindo Gómez Couso.

“Cando vin chegar aquela locomotora co carbón, o lume e os maquinistas negros, dixen: Ai, pobre de min!”, lembra Jose María Fernández Dasrribas. Así agardaban na plataforma coa súa maleta, non sen antes recibir o aviso da cantidade de rateiros que había no tren. Aos pequenos subíannos polas ventás, xunto coas súas equipaxes e sacos. Mais, que levaban sempre aqueles futuros segadores?

En primeiro lugar, o calzado: ían pasar moitas horas de pé. As chaparritas, sandalias feitas cun anaco de neumático de coche e unhas tiras, xunto coas zocas, eran o calzado típico para viaxar a Castela: “Non molestaban e, se lles entraba auga ou terra, saía por outro lado”, explica Gabriel Gómez Expósito. Na maleta tamén había dúas ou tres camisas que se lavaban cada 15 días ou cada noite nas prazas das vilas.

A isto sumábase o material de traballo: catro ou cinco fouciños para ir renovando, pois ao chegar a Castela só atopaban unha pedra para afialos. “O penúltimo ano que traballei fixen 1.000 eu só”, conta Benigno López, que tamén traballaba na forxa. Levaban, ademais, uns coiros chamados didiles para non cortarse e unha zoqueta de madeira para acadar maior alcance.

Pero a maleta non sempre quedaba con eles: non eran unhas vacacións. “Ao chegar, quedaba aparcada na casa do amo, e o que levabamos era un saco de roupa”, explica Oliverio Leivas Fernández. Para estes desprazamentos, os segadores usaban bicicletas, indo dun lado a outro coas súas pertenzas. Pasaban toda a noite e o día no tren, e tras un transbordo en Medina del Campo e outro tren a Segovia, chegaban finalmente a vilas como Ortigosa de Pestaño.

Dende xuño ata principios de agosto estes mozos traballaban nas terras de Castela en plena época estival. Distinguíanse dous cargos: os que segaban e os que ían detrás atando. Non obstante, as condicións eran duras para todos: “Traballabamos de sol a sol, dende as nove da mañá ata as oito da tarde”, lembra Cándido Rodríguez Cerdeira. 

O día comezaba cedo. Cando o amo os espertaba ás cinco da mañá, almorzaban chocolate, sopas e un vaso de augardente. “Unha vez tiña unha sede da virxe, tomei tres vasos de viño e púxenme a atar… Parecía que andaba no aire!”, conta un deles. Ás nove comezaba a faena, cando chegaban ao lugar da sega, pois ían “dun sitio a outro” en carros ou bicicletas.  

Ao mediodía facían unha pausa dunha hora: “O de comer quentando o sol sentado nun mollo… Iso si que era duro”, di Manuel Folgueira Pérez. O menú non variaba: garavanzos cada día, en contraste co caldo que comían en Galicia. Ás veces, os amos levábanlles comida; noutras, eran eles quen a traían nunha perola. Formaban un círculo e cada quen collía a súa parte, pero non se podía comezar ata que o maioral cortase o pan e servise o viño. 

Coa calor, a auga era imprescindible. Uns lembran que a traían en porróns de barro para mantela fresca, outros que tiñan que ir eles mesmos por ela. Para asearse, a pouca auga dispoñible estaba nas casas dos amos: “Ás veces non nos deixaban porque lles manchabamos a auga”, explica Cándido Rodríguez. Ao final do día, improvisaban un colchón con palla, cubríano cunha saba e unha manta traída da casa e deitábanse a durmir, ás veces compartindo espazo coas pitas.

“En Castela o traballo era moi escravo”, lembra Gabriel Fernández Dasrribas, pois rapaces coma eles tiñan que atar unha leira de ata catro quilómetros de longo. Hai quen ía, pero non soportaba o ritmo e tiña que regresar a casa. As condicións dependían moito do maioral: “Habíaos que eran moi animaliños: se enfermaba un, quedaba no pallar, e se morría, morría”. 

En tempadas de moita colleita, todos ían ao límite. Comezaban de mañá a recoller veza, un cereal para o que había que agacharse continuamente. “Era unha planta moi baixiña, tiña moita humidade do orballo da noite e as mans poñíanse brandas e sangraban”, explica José Braña Cerdeira. Ese era o seu día a día.

Os segadores de Castela tiñan que atar unha leira de ata catro quilómetros de longo. Imaxe extraída do documental ‘Segadores da Órrea en terras de Castela. Unha historia de heroes‘.

Para regresar cada verán, buscaban os mesmos amos do ano anterior. Escribíanlles, anunciaban que volverían a Castela e enviaban un telegrama coa data de saída. “Sempre iamos os compañeiros xuntos cada ano”, lembra un deles, destacando a unión dos segadores de Órrea. 

De súpeto, chegaba o momento máis esperado: o día de cobro. O soldo repartíase por categorías: no posto máis baixo gañábanse 3 pesetas, e a cifra aumentaba ata chegar ao maioral, quen recibía 21. Os cartos colocábanse nunha manta no rancho e repartíanse, cos atadores cobrando sempre a metade que os segadores.

O primeiro ano, un atador podía gañar arredor de 6.000 pesetas en dous meses, mentres que un segador podía chegar ás 18.000. Nun contexto no que con 5.500 pesetas se podían mercar dúas vacas, o diñeiro era tentador. “Moita xente ía a Castela porque alí comíase mellor, pero a vantaxe económica non sempre era grande”, lembra Enrique Fernández Lorido. Aínda así, a necesidade obrigaba: había que manter á familia e buscar ingresos “fose onde fose”.

A experiencia implicaba risco físico e deixaban atrás nais, irmás e fillos, que traballaban como podían ata o regreso. “Miña nai quedaba moi triste, pero había necesidade e facer de tripas corazón”, contaba Pura Díaz Linares, unha das nenas que quedaba na casa.

En Castela tamén lles quedaba unha familia. “Os casteláns non abusaban da xente”, recorda Folgueira Pérez, aínda que sempre había quen quería sacar máis proveito ca outros. “Alí veñen os galegos!”, berraban cando chegaban. Algúns segadores mesmo atoparon o amor alí, como aquel que, tras cortar un pé cun fouciño, coñeceu á enfermeira do hospital. 

Todo cambiou coa chegada das primeiras recolledoras. “Valseca era unha vila grande, e vin probar a primeira máquina que se pedía para a provincia de Segovia”, conta un dos segadores. Aquela máquina, moderna para a época, segaba tanto coma 12 homes: un auténtico milagre para quen pasaba longas xornadas ao sol. 

Pouco a pouco, as máquinas foron invadindo os campos e o oficio do segador quedou no recordo. Algúns deixaron de ir en 1966, aínda que moitos pensan que, de non ser polas recolledoras, seguirían marchando uns anos máis. “Ti sabes o que é durmir durante o verán nun pallar, enriba de palla rolada, cunha saba que picaba debaixo, e levantarte ás catro da mañá para traballar de sol a sol?”: así lembran os segadores galegos de Órrea, que cada verán marchaban a Castela na procura dunha vida un pouco mellor.

FONTE: Andrea Veiga/gciencia.com

OUTONO 2025

Caída da folla / grupocrece.es

O outono de 2025 no hemisferio norte comezará o día 22 de setembro ás 20 horas 19 minutos hora oficial peninsular segundo cálculos do Observatorio Astronómico Nacional (Instituto Xeográfico Nacional - Ministerio de Transportes e Movilidad Sostible). Esta estación durará aproximadamente 89 días e 21 horas, e terminará o 21 de decembro co comezo do inverno.

O inicio do outono no hemisferio norte está definido polo instante en que a Terra pasa polo punto da súa órbita desde o cal o centro do Sol cruza o ecuador celeste no seu movemento aparente cara ao sur. O día en que isto sucede a duración do día e a noite practicamente coinciden. A esta circunstancia chámase tamén equinoccio de outono.

 

No momento en que o outono comeza no hemisferio norte, no hemisferio sur comeza a primavera.

FONTE:astronomia.ign.es

ADEUS A ROBERT REDFORD

 

Onte, faleceu Charles Robert Redford Jr. (Santa Mónica, California; 18 de agosto de 1936-Provo, Utah; 16 de setembro de 2025). Actor, ecoloxista e director de cine. Foi gañador dos premios Óscar e Globo de Ouro. Á súa extensa e apreciada carreira, hai que sumar a súa condición de sex symbol e sedutor para varias xeracións, título que compartiu co seu colega e amigo Paul Newman, con quen rodou películas de gran éxito. 

Aquí tedes unha homenaxe a través dalgunhas das súa mellores películas: Pacto de silencio (trailer), Memorías de África (trailer), Dous homes e un destino (trailer), Brubaker (película completa) e O golpe (trailer).

Que as disfruetes!

FONTE: es.wikipedia.org      Imaxe: elmundo.es

CINE: ROMERÍA

Esta fin de semana chega aos cines a película Romería. Película sobre a memoria familiar que pecha a triloxía da súa directora, composta por Verán 1993 e Alcarràs. Estreda no Festival de Cine de Cannes de 2025 en Francia, en maio, e que hoxe estréase en España. Esta é a súa fiche técnica:

Título orixinal: Romería

Ano: 2025

Duración: 115 min.

País: España

Xénero: Drama

Dirección: Carla Simón

Guión: Carla Simón

Produtora: Elastica films

Coprodución España-Alemania: Ventall Cinema, Dos Soles Media, Movistar Plus+, RTVE, 3Cat, ZDF/Arte

Distribución: Ad Vitam Distribution, MK2

Música: Ernest Pipó

Fotografía: Hélène Louvart

Reparto: Tristán Ulloa, Sara Casasnovas, Llúcia Garcia,José Ángel Egido, Miryam Gallego, Mitch Martín,Celine Tyll,Janet Novás, Marina TroncosoAlberto Gracia, Sergio Quintana, David Saraiva...

Sinopse: Mariña viaxa a Vigo para coñecer á familia do seu pai biolóxico, que morreu da SIDA, do mesmo xeito que a súa nai, cando ela era moi pequena. A través dos encontros cos seus tíos, tías e avós, a moza tenta reconstruír un relato dos seus pais, pero todos senten demasiada vergoña cara aos conflitos de drogas da parella, algo que Mariña lémbralles coa súa presenza. Será a historia de amor adolescente que vive co seu curmán o que lle permite reimaxinar aos seus pais e conectar con eles. Desta forma, inventa un conto, grazas ao diario da súa nai, que a libera do estigma que a súa familia sente por eles e cumpre o desexo de entender o pasado... 

Profunda, arriscada pero fermosa!

Galicia presente na película!

HUMOR: CHUVIA E INCENDIOS

Viñeta do xenail Gogue (José Ángel Rodríguez López, O Grove-1953) publicado no xornal Faro de Vigo).

Sempre con moito tino!