O DÍA QUE PERDEMOS O SENTIDO COMÚN NA EDUCACIÓN

19

 

Catherine  L’ Ecuyer é canadense, afincada en Barcelona e nai de 4 fillos. É máster por IESE Business School e máster Europeo Oficial de Investigación. É autora de "Educar no asombro e de Educar na realidade". Ten un blog catherinelecuyer.com que aconsello visitar. O pasadodía 19 escrbíu o arigo "O día que perdemos o sentido común na educación" no xornal El País, que polo seu interese reproduzo literalmente, iso si, traducido:

O “sentido común” é, como indican as súas palabras, o “sentir” “común a todos”. Antes, era común, por exemplo, que un peón chamase a atención a un neno por lanzar unha pelota aos cristais dun local. Porque o “sentir” común dicíanos que iso era inaceptable. A ninguén se lle ocorrería dicirlle ao peón de “métete nos seus asuntos”. A necesidade dunha corrección era un “sentir” compartido por todos. “Direillo aos teus pais”, dicía, convencido de que os pais compartían ese “sentir”, de que non se poden tirar pelotas aos cristais dun local. Era algo que non había que argumentar, nin ao neno nin aos pais. Non había que dar explicacións, porque era evidente de seu. Era de “sentido común”.

Quizais o sentido común deixou de selo, precisamente cando ese “sentir” deixou de ser “común”. Cando deixou de ser evidente que atentar contra a propiedade allea e ao respecto polas normas de urbanidade era algo reprobable. Ese día, foi o día en que os peóns deixaron de chamar a atención aos nenos que tiraban pelotas aos cristais dun local. Quizais por medo a que os outros peóns mirásenos mal polo seu exceso de afán, pola súa tendencia ao conflito, ou por medo a que os pais do rapaz lle dixesen que se “meta nos seus asuntos” ou ante a probabilidade de que os rapaces lle tirasen pelotas á cara, ante a mirada pasiva doutros peóns. Entón foi cando cada peón que pasaba por alí tomou a decisión de facer a vista gorda, véndoo, pero sen mirar. 

Non, non matamos o sentido común, nin o perdemos. Moitos de nós seguimos “sentindo” que as cousas son como son. Pero ese “sentir” xa non é compartido, polo que haberá que deixar de chamalo “común” porque xa non o é. O sentido común deixou de selo cando un parque de bólas converteuse nun campo de batalla campal entre nais, acabando con seis feridos. O sentido común deixou de selo cando regalar (ou, mellor devandito, ser incapaz de negarlle) un  iPhone 10 a un neno de 10 anos converteuse en algo normal e corrente, e cando pasou a ser algo excepcional que os seus pais regalásenlle a súa atención incondicional. E o sentido común deixou de selo cando os pais deixaron que os seus fillos de 10 anos visen películas para maiores de 18 anos, pero sobreprotexéronos coma se tivesen tres.

O sentido común é a sensibilidade compartida de que unha cousa é como é e non como un quixese que fóra, non é outra cousa que a capacidade de captar os matices da realidade. Necesitamos sensibilidade para poder ter un entendemento correcto da realidade: percibila, para logo interpretala correctamente. Esa sensibilidade é unha pel fina que nos permite percibir o que se axusta ou non ao que reclama a natureza do neno, do novo. Para distinguir entre o que pide el e o que reclama a súa natureza, que non sempre é o mesmo.

Agora ben, cal é o principal problema co que nos atopamos no ámbito educativo respecto a a sensibilidade? Pois que só os educadores sensibles entenden o sentido e a importancia que ten esa sensibilidade, porque eles mesmos téñena. O drama da educación hoxe en día, é que os educadores que carecen desa sensibilidade, dificilmente entenderán a súa importancia, precisamente porque carecen das calidades que lles permiten ver a súa relevancia. O problema máis grave non é o problema en si, senón a negación do problema, ou da súa gravidade: “Non é para tanto”. Esa é, de feito, a esencia da frivolidade e do cinismo. O  insensible, como non ve máis aló dos seus narices, non concibe que outros teñan sensibilidade, ata ás veces quixese que outros non a teñan. E por iso, a manifestación da sensibilidade irrítalle, porque a atopa ridícula e esaxerada. De feito, se un insensible por casualidade acabase lendo este artigo, cualificarao  cínicamente de  sensiblería descomunal e abstracta.

O principal problema do "sentido común" hoxe en día, non é que se perdeu, senón que deixou de ser "común". Que pasa cando necesitamos dos demais para caer na conta de que algo é, ou non é, acertado? Que pasa cando ese "sentir" debe tomar raíz na maioría para considerarse "común"? Que pasa cando esa maioría deixa de ter sensibilidade?

Entón deixamos de pensar por nós mesmos e o sentido común convértese no mellor inimigo do sentido propio.

Por iso, ante este panorama un tanto desolador, os pais non podemos deixarnos mandar polas estatísticas, polas opinións alleas, ou pola ditadura das modas. As estatísticas facémolas nós, e non elas a nós. Debemos de axudar aos nosos fillos para entender que o de que “todo o mundo teno ou o faino”, nunca pode ser un criterio. Debemos axudalos a ter un sentido propio e a non perderse no “sen sentido común”.

En definitiva, a sensibilidade é un faro que nos axuda aos pais á hora de educar, que ilumina as nosas decisións educativas. É aquilo que nos permite non só ver, senón mirar. María  Montessori dicía, que “a torpeza nos sentidos leva á incapacidade de xulgar por un mesmo”. E que hai, entón, do sentido común?

Pois mentres o “sentir” do que convén ou non para un neno deixe de ser común, e mentres o “común” dos mortais prefira “ver sen mirar”, quizais chegou o momento en que convén máis que nunca conservar ou recuperar o noso “sentido propio”.