O ENIGMÁTICO SER VIVO HATENA

Hatena vista ao microscopio / NorikoOkamoto et all

O termo endosimbiosis, do grego endon (dentro) e biosis (vivir), fai referencia a calquera relación biolóxica na que un organismo habita dentro do corpo ou das células doutro organismo, nunha relación que non sempre é mutualista.

Temos moitos exemplos de endosimbiosis na natureza, por exemplo, as bacterias fixadoras de nitróxeno (rizobios) que viven nos nódulos das raíces dos legumes ou algunhas algas unicelulares que residen dentro das corais formadores de arrecifes.

Unha das relacións endosimbióticas máis exitosas da evolución foi a que estableceron algunhas bacterias fotosintéticas e as primeiras ’pre-algas’. É sabido que o copyright da fotosíntesis é propiedade das bacterias, as cales foron englobadas por unha célula eucariota ancestral.

Despois de millóns de anos de evolución aquelas bacterias convertéronse nos actuais cloroplastos, os orgánulos celulares que captan a enerxía lumínica para realizar a fotosíntesis.

Algo similar sucedeu coas mitocondrias, as centrais enerxéticas das células, que nos seus inicios eran bacterias de vida libre e que foron inxeridas por outros organismos unicelulares. Aquela endosimbiosis supuxo, sen dúbida, unha exitosa alianza biolóxica para o anfitrión.

En definitiva, poderíase dicir que a vida, tal e como a entendemos neste momento, non se apoderou do mundo mediante o frío e severo combate corpo a corpo, senón a través da cálida cooperación e a creación de redes.

Científicos nipóns deron un paso máis na comprensión das orixes das primeiras plantas ao descubrir a existencia dun organismo no que unha alga adoptou o papel das primitivas bacterias.

Nestes momentos coñécense un dez mil especies diferentes de algas verdes ou Chlorophyta, que viven nunha enorme variedade de hábitats, desde as augas continentais ata as augas mariñas. A este grupo de algas pertence a Nephroselmis, que foi obxecto de estudo por parte dun grupo de investigadores da Universidade de Tsukuba.

Na primeira década deste século descubriron as dúas fases biolóxicas da Hatena arenicola, unha eucariota unicelular que dispón de dous flagelos, que usa para a locomoción, e dun rudimentario tubo dixestivo.

O estado heterótrofo da Hatena, que en xaponés significa ’misterio’, compórtase como un depredador, engole á Nephroselmis e establece con ela unha relación endosimbiótica formando unha nova forma de vida, un ser vivo quimérico, a metade de camiño entre un animal e unha alga.

Tras ser inxerida, a Nephroselmis, que exerce o papel de endosimbionte, perde os seus flaxelos e o seu citoesqueleto, á vez que asume as funcións do aparello dixestivo e do sistema visual do novo organismo, axudando á protista a dirixirse cara á luz (fototaxis).

Nesta unión o anfitrión (Hatena arenicola) tamén sofre modificacións, inhabilita o seu aparello nutritivo primixenio, deixa de ser depredador, e adopta unha nutrición fotosintética.

Cando chega o momento da reprodución, a Hatena, que non se pode dividir sen conter o endosimbionte, dá lugar a dous fillos: un que recibe a Nephroselmis, de cor verdoso, e outro que regresa ao estado heterótrofo inicial, de cor branca.

Noutras palabras, a descendencia da Hatena nai serán un ser vivo fotosintético e un ser vivo depredador. Este último, o fillo decolorado, acabará engulindo a unha nova Nephroselmis, iniciando unha nova endosimbiosis.

FONTE: Pedro Gargantilla/abc.es/ciencia